Σταθμοί της Αρχαίας Ελληνικής Ιατρικής

SHARE:

Δεν είναι δυνατόν να τοποθετήσουμε σε συγκεκριμένο χρόνο την αρχή της Ελληνικής ιατρικής. Αναφορές σε ιατρικές πράξεις υπάρχουν και ...


Δεν είναι δυνατόν να τοποθετήσουμε σε συγκεκριμένο χρόνο την αρχή της Ελληνικής ιατρικής. Αναφορές σε ιατρικές πράξεις υπάρχουν και στις παλαιότερες πηγές που διαθέτουμε (όπως είναι τα Ομηρικά έπη).


Σε τέτοια κείμενα, όπως και σε καταγραφές διαφόρων μύθων, περιγράφονται πράξεις που υποτίθεται ότι συνέβαιναν σε πολύ παλαιότερες εποχές. Στα Ομηρικά έπη η χρήση φαρμάκων δεν είναι μόνο γι' αυτά που θα ονομάζαμε σήμερα καθαρά ιατρικούς σκοπούς (όπως είναι π.χ. για την ίαση τραυμάτων στην Ιλιάδα).

Η Ελένη (στο δ της Οδύσσειας) δίνει το νηπενθές για να απαλύνει τη θλίψη της παρέας που θυμάται τον χαμένο Οδυσσέα. Ο Ερμής (στο κ της Οδύσσειας) δίνει στον Οδυσσέα το μώλυ για να αντιμετωπίσει αυτός τα μάγια της Κίρκης.

Αξιοσημείωτη είναι η πραγματικά εντυπωσιακή δράση των φαρμάκων, όπως περιγράφεται στα κείμενα αυτά, π.χ. στην ίαση των τραυμάτων, όπως περιγράφεται στο Ε της Ιλιάδας, όταν ο Άρης τραυματίσθηκε από το Διομήδη:

Είπεκαι τον Παιήονα φώναξε νάρθει και να τον γιάνει.
Τότε ο Παιήονας απιθώνοντας πά στην πληγή βοτάνια
Μαλαχτικά μεμιάς τον έγιανε· θνητός μαθές δεν ήταν.
Πώς με την πρώτη το συκόγαλο το άσπρο το γάλα πήζει,
Κι ας είναι αριόκι ως τ’ ανακάτωσες θωρείς το ευτύς πηγμένο·
Όμοια γοργά κι αυτός τον γιάτρεψε τον αντρειωμένον Άρη.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η δράση των φαρμάκων συνδέεται άμεσα με τις υπερφυσικές ιδιότητες είτε αυτών που δίνουν τα φάρμακα (χρειάζεται κάποιος θεός για να ξεριζώσει το μώλυ), είτε αυτών που τα παίρνουν (το φάρμακο γιατρεύει το τραύμα με τόσο θαυμαστό τρόπο γιατί ο τραυματισμένος δεν είναι θνητός).

Αν περάσουμε τώρα στους ιστορικούς χρόνους, μπορούμε, πολύ αδρά, να πούμε ότι υπήρχαν τριών ειδών θεραπευτές ή τριών ειδών ιατρικές δραστηριότητες:

α) "Λαϊκοί θεραπευτές". Τέτοιοι θεραπευτές, που δρουν μέσα στα πλαίσια της λαϊκής παράδοσης, υπάρχουν βέβαια σε όλους τους πολιτισμούς. Στην αρχαία Ελλάδα η δραστηριότητά τους φαίνεται ότι ήταν αρκετά εκτεταμένη.

Στην κατηγορία αυτή μπορούμε να συμπεριλάβουμε και τους ανθρώπους που σχετίζονταν με την προμήθεια αυτών που θα ονομάζαμε σήμερα φαρμακευτικά μέσα (και που ήσαν κυρίως βότανα).

Αυτοί αναφέρονται με τα ονόματα ριζοτόμοι (= αυτοί που κόβουν ρίζες) και φαρμακοπώλαι. Εκτός από το να διακινούν φυτικά φάρμακα, προμηθεύοντας με αυτά ασθενείς και γιατρούς, έδιναν και οι ίδιοι οδηγίες και εκτελούσαν θεραπείες και μερικοί από αυτούς είχαν σημαντικό κύρος, ακόμα και ανάμεσα στους "επιστήμονες" γιατρούς.

Ένας τέτοιος ήταν ο Κρατεύας, o οποίος φαίνεται ότι έζησε κατά τον 1ον αιώνα π.Χ. και ότι έγραψε ένα βιβλίο για βότανα (Ριζοτομικόν), το οποίο δεν έχει διασωθεί, αλλά φαίνεται να επηρέασε σημαντικά άλλους συγγραφείς, όπως τον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο.

β) Ασκληπιεία. Τα Ασκληπιεία ήσαν ιεροί χώροι, αφιερωμένοι στον Ασκληπιό ή σε άλλους θεούς ή ήρωες. Οι άρρωστοι που προσέρχονταν για θεραπεία ακολουθούσαν διαδικασίες που περιλάμβαναν δεήσεις, θυσίες, ακροάσεις μουσικών εκτελέσεων ή θεατρικών παραστάσεων, λουτρά, δίαιτα κ.λπ.

Το τελικό στάδιο ήταν η εγκοίμηση, δηλαδή ο άρρωστος κοιμόταν μέσα σε ειδικό χώρο του Ασκληπιείου και, στον ύπνο του, εμφανιζόταν ο θεός ή κάποια άλλη μορφή που εκτελούσε τη θεραπεία ή έδινε στον άρρωστο θεραπευτικές οδηγίες.

Αυτή είναι τουλάχιστον η εικόνα που προκύπτει από τις πληροφορίες που μας δίνουν αρχαίοι συγγραφείς καθώς και από το περιεχόμενο επιγραφών που έχουν σωθεί στους αρχαιολογικούς χώρους των Ασκληπιείων.

Πάντως το κύρος των Ασκληπιείων στην αρχαία Ελλάδα ήταν πολύ μεγάλο και αναφέρονται πάντα με σεβασμό και θαυμασμό.

γ) "Επιστήμονεςγιατροί. Ονόματα συγκεκριμένων διάσημων γιατρών υπάρχουν ήδη στα Ομηρικά έπη. Σύμφωνα με τους μύθους, ένας τέτοιος γιατρός ήταν και ο Ασκληπιός.

Αυτοί όμως που θα μπορούσαμε, με κάποια συνέπεια στην ορολογία, να τους ονομάσουμε "επιστήμονες" γιατρούς αρχίζουν να εμφανίζονται από την εποχή της εμφάνισης της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας, δηλ. από τον 6ο (ή και από τον 7ο) αιώνα π.Χ.

Αυτή την εποχή εμφανίζονται οι δύο παλαιότερες σχολές ιατρών στην αρχαία Ελλάδα, η σχολή της Κνίδου (παράλια της Μ. Ασίας, απέναντι από την Κω) και η σχολή της Κω. Σ’ αυτή τη δεύτερη ανήκε και ο Ιπποκράτης.

Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στην Κω, πιθανώς το 450 π.Χ. Ο πατέρας του ήταν γιατρός και από αυτόν διδάχθηκε την ιατρική τέχνη. Μαζί με τον πατέρα του ανήκε στους Ασκληπιάδες, δηλ. τους γιατρούς που θεωρούσαν πρόγονό τους τον Ασκληπιό.

Ταξίδεψε σε πολλά μέρη και θαυμαζόταν από τους συγχρόνους του. Είναι πιθανόν ότι πέθανε σε μεγάλη ηλικία. Δεν υπάρχουν περισσότερες βεβαιωμένες λεπτομέρειες για τη ζωή του.

Η Ιπποκρατική συλλογή (corpus hippocraticum) είναι ένα σύνολο κειμένων που αποδίδονται στον Ιπποκράτη τον Κώο. Τα κείμενα αυτά φαίνεται ότι συγκροτήθηκαν σε ενιαίο σώμα (ή συλλογή) στην Αλεξάνδρεια (γύρω στο 280 π.Χ.) - και την εποχή αυτή δόθηκαν στα βιβλία της συλλογής οι τίτλοι, με τους οποίους είναι αυτά γνωστά μέχρι σήμερα.

Είναι σήμερα γενικά παραδεκτό ότι τα κείμενα αυτά δεν γράφτηκαν όλα από τον Ιπποκράτη. Διάφοροι μελετητές έχουν προσπαθήσει να καθορίσουν, ποια είναι τα "γνήσια Ιπποκρατικά" και ποια όχι, οι προσπάθειές τους όμως αυτές δεν κατέληξαν σε γενικά παραδεκτά αποτελέσματα.

Θεωρείται όμως πιθανό, ότι τα περισσότερα από αυτά έχουν γραφεί μεταξύ 420 και 350 π.Χ. Στην πραγματικότητα, ούτε για ένα από τα έργα αυτά δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα, ότι έχει γραφτεί από τον ίδιο τον Ιπποκράτη. Αντίθετα, είναι μάλλον βέβαιο, ότι δεν έχουν όλα τον ίδιο συγγραφέα.

Αρκετές φορές, ένα από αυτά τα κείμενα φαίνεται να αντιμάχεται τις απόψεις που υποστηρίζει ένα άλλο από τα ίδια κείμενα. Για κάποια μάλιστα από αυτά λέγεται ότι απηχούν απόψεις της σχολής της Κνίδου, που θεωρείται, σε κάποιο βαθμό, αντίπαλος της σχολής της Κω.

Παρόλα αυτά μπορούμε να πούμε ότι όλα αυτά τα κείμενα βρίσκονται μέσα σ’ ένα κοινό "κλίμα" ως προς την κοσμοθεωρία τους, ως προς τις βασικές αντιλήψεις για τον κόσμο, τον άνθρωπο, την αρρώστια και τη θεραπεία.

Η Ιπποκρατική συλλογή περιλαμβάνει 60 περίπου έργα που αντιστοιχούν σε πολλά από αυτά που ονομάζουμε σήμερα κλάδους της ιατρικής ή επιστήμες που σχετίζονται με την ιατρική.

Βρίσκουμε σ’ αυτήν έργα που αναφέρονται στη δομή και λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, στην πρόκληση των ασθενειών και την περιγραφή της πορείας τους, σε θεραπευτικές μεθόδους, στη χειρουργική, στη γυναικολογία και τη μαιευτική κ.λπ.

Η θεραπευτική της Ιπποκρατικής συλλογής είναι εξειδικευμένη και παίρνει υπ’ όψιν της όλους τους παράγοντες, στους οποίους βασίζεται και η πρόγνωση (κατάσταση του αρρώστου, ιδιαίτερα κατάσταση των χυμών, πορεία της αρρώστιας, χρόνο της αρχικής εμφάνισης, αλλά και των μεταβολών της, κλιματολογική κατάσταση της περιοχής, επιδράσεις αέρων, υδάτων κ.λπ.).

Η Ιπποκρατική θεραπευτική είναι, κατά κύριον λόγο, διαιτητική, με την ευρύτερη έννοια της λέξης. Η διατροφή του αρρώστου παίζει σημαντικό ρόλο: οι τροφές που πρέπει να παίρνει - κι αυτές που δεν πρέπει να παίρνει - ο άρρωστος, η ποσότητά τους, ο τρόπος παρασκευής τους κ.λπ.

Αλλά στη διαιτητική θεραπεία δεν περιλαμβάνονται μόνον αυτά που αφορούν στις τροφές. Καθορίζονται ακόμα το ποσό και το είδος της κίνησης ή της άσκησης, λουτρά και πλύσεις, ενδεχόμενη αλλαγή κλίματος και τρόπου ζωής κ.λπ. Ανάλογες οδηγίες δίνονται και στους υγιείς για να διατηρήσουν την υγεία τους.

Τα φάρμακα, που είναι βέβαια κυρίως βότανα, παίζουν δευτερεύοντα ρόλο. Αξιοσημείωτα συχνή, μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια, είναι η χρήση καθαρτικών (και εμετικών) φαρμάκων - κάτι που μπορεί να συσχετισθεί με τη θεωρία των χυμών, μια και τα φάρμακα αυτά μπορούν να διώξουν από τον οργανισμό χυμούς που η υπερβολική παρουσία τους προκαλεί αρρώστιες. Στα ίδια πλαίσια μπορεί να τοποθετηθεί και η εφαρμογή, ως θεραπευτικής μεθόδου, της αφαίμαξης.

Με βάση την αντίληψη για τη "θεραπευτική δύναμη της φύσης", η Ιπποκρατική θεραπευτική χαρακτηρίζεται συχνά από στάση αναμονής, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για χορήγηση φαρμάκων ή για αφαιμάξεις.

Αναμένει δηλ. ο γιατρός την κατάλληλη χρονική στιγμή στην πορεία της αρρώστιας ή σε σχέση με σημεία από το περιβάλλον (όπως το είδος των ανέμων ή άλλα καιρικά φαινόμενα).

Η στάση αυτή κατηγορήθηκε από μεταγενέστερους γιατρούς ως "μελέτη θανάτου", είναι όμως μια στάση που, μαζί με την έμφαση στη διαιτητική θεραπεία, αναβίωνε κάθε τόσο στην ιστορία της ιατρικής - ιδιαίτερα όταν κάποιοι γιατροί έβρισκαν λόγους να αμφιβάλουν σοβαρά για την αξία των μεθόδων θεραπείας που επικρατούσαν στην εποχή τους.

Μετά τον Ιπποκράτη και μετά την εποχή της συγγραφής των Ιπποκρατικών κειμένων, η Ελληνική ιατρική χαρακτηρίζεται από τη διαδοχική εμφάνιση διαφόρων "σχολών". Εμφανίζονται δηλαδή ομάδες γιατρών που υποστηρίζουν διαφορετικές, κάθε φορά, απόψεις για τη φύση του ανθρώπου, για την αρρώστια, για τους τρόπους θεραπείας.

Οι κυριότερες από αυτές τις σχολές είναι οι εξής:

Δογματικοί


Έτσι ονομάστηκαν γιατροί που υποστήριζαν ή θεωρούνταν ότι ακολουθούν πιστά τις διδασκαλίες του Ιπποκράτη. Χαρακτηριστικό τους είναι η στενή τους σχέση με τη φιλοσοφία και οι προσπάθειές τους για θεωρητική - φιλοσοφική θεμελίωση της Ιπποκρατικής ιατρικής.

Πέρα από αυτά δεν υπάρχει πολλή συνοχή ανάμεσα σ’ αυτούς τους γιατρούς και είναι αμφίβολο, αν θα πρέπει να θεωρούνται ως ενιαία σχολή.

Σημαντικότεροι από τους γιατρούς που μπορούν να περιληφθούν σ’ αυτό τον χώρο θεωρούνται ο Διοκλής και ο Πραξαγόρας. Ο Διοκλής ήταν μαθητής του Αριστοτέλη. Έδινε ιδιαίτερη σημασία στην υγιεινή και τα βιβλία του περιλαμβάνουν λεπτομερείς οδηγίες για τη διατροφή και τον τρόπο ζωής με σκοπό τη διατήρηση της υγείας και την προφύλαξη από αρρώστιες.

Παρόμοιες ήσαν και οι αντιλήψεις του Πραξαγόρα (έζησε γύρω στα 340 π.Χ.), ο οποίος είναι, επιπλέον, ο πρώτος που μελέτησε συστηματικά τον σφυγμό και τη σημασία του στην ιατρική πρακτική.

Ηρόφιλος - Ερασίστρατος

Ο Ηρόφιλος (γύρω στα 300 π.Χ.) και ο Ερασίστρατος (περίπου 330-250 π.Χ.), που έδρασαν την ίδια περίπου εποχή στην Αλεξάνδρεια, αναφέρονται σήμερα στα βιβλία ιστορίας της ιατρικής κυρίως για τις ανατομικές τους μελέτες. Με αυτούς αρχίζει πραγματικά να αναπτύσσεται η Ελληνική ανατομία.

Περιέγραψαν, για πρώτη φορά, με αρκετή ακρίβεια διάφορα εσωτερικά όργανα του ανθρώπινου σώματος (οφθαλμό, εγκέφαλο, καρδιά, αρτηρίες, έντερο, γεννητικά όργανα κ.λπ.) και έδωσαν ονόματα σε μέρη τους.

Μεταγενέστεροί τους συγγραφείς, όπως ο Ρωμαίος Κέλσος (γύρω στο 40 μ.Χ.) και ο χριστιανός Τερτυλλιανός (γύρω στο 200 μ.Χ.), αναφέρουν ότι ο Ηρόφιλος και ο Ερασίστρατος πραγματοποιούσαν ανατομές σε ζωντανούς ανθρώπους, αλλά ο ισχυρισμός αυτός δεν μπορεί να διασταυρωθεί με τη βοήθεια άλλων πηγών.

Ανεξάρτητα όμως από τις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν, είναι η πρώτη φορά που η ανατομία αποκτάει έναν κεντρικό ρόλο στους τομείς της γνώσης για τον άνθρωπο και της ιατρικής.

Έχουμε όμως να κάνουμε και με μια γενικότερη απομάκρυνση από την Ιπποκρατική παράδοση. Ο Ηρόφιλος εξακολουθεί να δέχεται, σε σημαντικό βαθμό, τις Ιποκρατικές θεωρίες για τους τέσσερες χυμούς. Χρησιμοποιεί όμως τις αφαιμάξεις και τα φάρμακα σε πολύ μεγαλύτερη έκταση, σε σύγκριση με την Ιπποκρατική ιατρική.

Ο Ερασίστρατος διαρρηγνύει εντελώς τους δεσμούς του με την Ιπποκρατική παράδοση. Εδώ έχουμε για πρώτη φορά την εμφάνιση μιας μηχανιστικής εικόνας για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Για τον Ερασίστρατο τον κύριο ρόλο για τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και για την εμφάνιση ασθενειών παίζουν τα στερεά μέρη του (η αντίληψη αυτή ονομάσθηκε και στερεοπαθολογία).

Η πέψη είναι μια μηχανική διαδικασία λειοτρίβησης των τροφών. Η καρδιά λειτουργεί σαν υδραυλική αντλία με βαλβίδες. Παρόμοιες αντιλήψεις αναπτύσσονται και για τις άλλες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού.

Εμπειριστές


Οι γιατροί αυτής της σχολής δεν τρέφουν εκτίμηση για τη φιλοσοφία και τις θεωρίες - αποτελούν, θα λέγαμε, τον αντίποδα των δογματικών. Ως βάση της ιατρικής θεωρούν την εμπειρία που αποκτάει ο γιατρός παρακολουθώντας την πορεία της αρρώστιας και τα αποτελέσματα της θεραπείας.

Έτσι περιγράφουν και καταγράφουν περιπτώσεις αρρώστων και τα αποτελέσματα των φαρμάκων που δοκιμάζουν σε αυτούς. Αντίθετα, δεν τους ενδιαφέρει η ανατομία, καθώς επικεντρώνεται στο νεκρό σώμα και όχι στον ζωντανό άρρωστο.

Η σχολή αυτή αποκτάει επιρροή από το 200 π.Χ. περίπου και σημαντικότερος εκπρόσωπός της θεωρείται ο Ηρακλείδης (αρχές του 1ου αιώνα π.Χ.).

Μεθοδικοί


Η σχολή αυτή αναπτύχθηκε από Έλληνες γιατρούς στη Ρώμη. Ήδη από τον 3ο π.Χ. αιώνα αρχίζουν να πηγαίνουν και να εγκαθίστανται Έλληνες γιατροί στη Ρώμη, εκεί όπου υπήρχε πλούτος και άρχοντες που αναζητούσαν καλούς γιατρούς.

Ο πρώτος που αποκτάει μεγάλη φήμη εκεί είναι ο Ασκληπιάδης από την Προύσσα της Μ. Ασίας (γεννήθηκε το 124 π.Χ.). Παρόλο που υπάρχουν πολλά αδιευκρίνιστα σημεία σχετικά με τη βιογραφία και το έργο του, ο Ασκληπιάδης φαίνεται να είχε επηρεασθεί από τον Ερασίστρατο.

Είχε μηχανιστικές αντιλήψεις για τον ανθρώπινο οργανισμό, στις οποίες ιδιαίτερο ρόλο παίζουν τα άτομα, με την έννοια που έδινε σ’ αυτά ο Δημόκριτος.

Στον οργανισμό υπάρχουν πόροι ή "σωλήνες", μέσα στους οποίους κυκλοφορούν τα άτομα. Όταν οι πόροι είναι στενοί σχετικά με το μέγεθος των ατόμων, τα άτομα δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν κανονικά.

Στην αντίθετη περίπτωση, τα άτομα μπορεί να κυκλοφορούν υπερβολικά γρήγορα και να παρατηρείται αυξημένη "ρευστότητα" στον οργανισμό. Και οι δύο αυτές αντίθετες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση ασθενειών.

Ο Ασκληπιάδης επηρέασε τους μεθοδικούς. Αλλά ιδρυτές αυτής της σχολής θεωρούνται ο Θεμίσων (γύρω στο 50 π.Χ.) και ο Θεσσαλός. Για τους μεθοδικούς, όλες οι αρρώστιες είναι, με έναν απλουστευτικό τρόπο, αποτέλεσμα της συστολής ή της διαστολής των πόρων.

Στην πρώτη περίπτωση (υπερβολική συστολή των πόρων) έδιναν το όνομα "status strictus". Στην άλλη (υπερβολική χαλάρωση των πόρων) το όνομα "status laxus". Δέχονταν ακόμα μια ενδιάμεση κατάσταση, στην οποία άλλοι πόροι ήσαν συσταλμένοι και άλλοι χαλαροί, κι αυτή την ονόμαζαν "status mixtus".

Οι μεθοδικοί δεν ενδιαφέρονταν για την ανατομία και τη φυσιολογία. Την κατάσταση των πόρων την διαπίστωναν από τα συμπτώματα που εμφάνιζε ο άρρωστος.

Η θεραπευτική τους, όπως και του Ασκληπιάδη, έδινε το κύριο βάρος σε φυσικά μέσα και υγιεινοδιαιτητική αγωγή (ρύθμιση της τροφής, λουτρά, μαλάξεις, γυμναστική κ.λπ.). Ήταν δηλ. μια θεραπευτική που δεν βρισκόταν μακριά από τις Ιπποκρατικές αρχές, παρόλο που εδώ η θεωρητική βάση είναι εντελώς διαφορετική.

Στους μεθοδικούς ανήκει και ο Σωρανός (γύρω στα 100 μ.Χ.), αν και διαφοροποιείται κάπως, δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στην ανατομία. Ο Σωρανός αναγνωρίζεται γενικότερα για το έργο του στη μαιευτική και τη γυναικολογία.

Πνευματικοί


Το πνεύμα είναι μια έννοια που τη συναντάμε συχνά στην αρχαία Ελληνική φιλοσοφία ήδη από την εποχή των Προσωκρατικών. Το πνεύμα συγγενεύει με τον αέρα ή είναι κάτι που βρίσκεται μέσα στον αέρα και έχει, θα μπορούσαμε να ειπούμε, ζωοποιητικές ιδιότητες ή ιδιότητες ζωογόνησης των σωματικών και ψυχικών λειτουργιών.

Με άλλα λόγια θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το πνεύμα είναι ένα είδος λεπτότερης και ανώτερης ύλης. Το πνεύμα αποκτάει, στην εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα σημαντική θέση στη φιλοσοφία στα πλαίσια της σχολής των Στωικών.

Οι "πνευματικοί" γιατροί, που είχαν επηρεασθεί σημαντικά από τους Στωικούς, θεωρούσαν ότι το πνεύμα παίζει κυριαρχικό ρόλο στις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, από το επίπεδο της αδρής σωματικής συγκρότησης μέχρι και τις ψυχικές λειτουργίες και ότι διάφορες διαταραχές του είναι αυτές που προκαλούν τις διάφορες αρρώστιες.

Με τον τρόπο αυτό μπορούσε να δομηθεί μια συγκροτημένη θεωρία της ιατρικής, στην οποία μπορούσαν να ενσωματωθούν γνώσεις και αντιλήψεις που προέρχονταν και από άλλες σχολές.

Έτσι οι πνευματικοί γιατροί μπορούσαν να χρησιμοποιούν μεθόδους υγιεινοδιαιτητικής αγωγής, αφού το πνεύμα είναι κάτι που υπάρχει παντού, επομένως υπάρχει και στις τροφές.

Το πνεύμα όμως υπάρχει και στο περιβάλλον, όπου συμμετέχει σε όλα τα φαινόμενα. Έτσι η έκθεση του ανθρώπου στον ήλιο, τον αέρα κ.λπ. σημαίνει έκθεσή του σε διάφορες μορφές πνεύματος.

Τα φάρμακα πάλι, κατά τους πνευματικούς, ασκούσαν τη δράση τους επηρεάζοντας το πνεύμα του ανθρώπινου οργανισμού. Αφού το πνεύμα υπάρχει σε όλα τα πράγματα και επενεργεί σε όλες τις λειτουργίες και σε όλες τις θεραπευτικές πράξεις, οι πνευματικοί μπορούσαν να ενσωματώνουν θεραπευτικές αντιλήψεις που προέρχονταν από διαφορετικά ιατρικά συστήματα. Έτσι προετοίμαζαν, κατά κάποια έννοια, τον δρόμο για τους εκλεκτικούς.

Εκλεκτικοί


Αυτοί που ονομάσθηκαν εκλεκτικοί δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν ενιαία σχολή, γιατί δεν ακολουθούν συγκεκριμένο σύστημα ή συγκεκριμένη μέθοδο.

Αυτό που τους χαρακτηρίζει είναι ότι παίρνουν, ως προς τις θεωρητικές βάσεις και ως προς τις θεραπευτικές προσεγγίσεις, στοιχεία από διάφορες σχολές - αυτά που θεωρούν περισσότερο αποδεκτά ή περισσότερο χρήσιμα.

Στους εκλεκτικούς μπορεί να περιληφθεί και ο Γαληνός - αυτός που θεωρείται γενικά ως ο δεύτερος, μετά τον Ιπποκράτη, μεγάλος γιατρός της αρχαίας Ελλάδας.

Μια σημαντική μορφή της περιόδου αυτής είναι ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης. Ήταν Έλληνας από την περιοχή της Ταρσού της Κιλικίας, έζησε το δεύτερο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ. και υπηρέτησε ως χειρουργός στον στρατό του Νέρωνα και του Βεσπασιανού.

Στο βιβλίο του "περί ύλης ιατρικής" περιγράφονται 950 περίπου φάρμακα, από τα οποία τα 600 είναι φυτικά (τα υπόλοιπα ζωικά ή ορυκτά). Ο Διοσκουρίδης δίνει οδηγίες για την αναγνώριση, συλλογή και διατήρηση των φαρμάκων.

Για κάθε φυτό δίνει το όνομα και τα συνώνυμά του, τη βοτανική περιγραφή του, τις θεραπευτικές του ιδιότητες και οδηγίες για την παρασκευή των φαρμάκων. Αξιοσημείωτο είναι ότι περιλαμβάνει και "εξωτικά" φυτά, δηλ. φυτά που προέρχονται από μακρινές χώρες.

Λέγεται ότι γνώσεις για τέτοια φυτά απέκτησε κατά τις συνεχείς μετακινήσεις του με τον Ρωμαϊκό στρατό. Για τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών (και των άλλων φαρμάκων) ο Διοσκουρίδης δεν παραπέμπει σε κάποιο θεωρητικό σχήμα και η προσέγγισή του θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως εμπειρική.

Είναι μάλλον βέβαιο ότι το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει και συστηματοποιεί γνώσεις που έρχονται από πολύ παλαιότερα, ακόμα και πριν από τα Ιπποκρατικά κείμενα, μαζί με άλλες νεώτερες, στις οποίες ο συγγραφέας δίνει τη δική του έκφραση.

Στην πραγματικότητα μπορεί να διαπιστώσει κανείς, σε αρκετά μεγάλη έκταση, μια συνέχεια ανάμεσα στις γνώσεις και στα κείμενα που αφορούν σε φάρμακα και φαρμακευτικές θεραπείες, είτε αυτά είναι παλαιότερα, είτε μεταγενέστερα του Διοσκουρίδη.

Το βιβλίο του Διοσκουρίδη, που μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο (διασωζόμενο) σύγγραμμα φαρμακολογίας, επηρέασε σημαντικά τους επομένους συγγραφείς, ανάμεσα στους οποίους και τον Γαληνό.

Μετά τη μετάφρασή του στα Λατινικά έγινε, στη Δύση, το κλασσικό σύγγραμμα αναφορικά με τα φάρμακα για πολλούς επόμενους αιώνες. Απετέλεσε ακόμα κύρια πηγή για ιατρικά συγγράμματα, για τα βοτανολόγια της Αναγέννησης και, αργότερα, για τις φαρμακοποιίες.

Ο Γαληνός (περίπου 130-201 μ.Χ.) γεννήθηκε στην Πέργαμο της Μ. Ασίας. Σπούδασε στην Πέργαμο, στη Σμύρνη και την Αλεξάνδρεια ιατρική, φιλοσοφία και ρητορική.

Άσκησε την ιατρική, κατά το μεγαλύτερο μέρος, στη Ρώμη και ήταν προσωπικός γιατρός του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου καθώς και άλλων αυτοκρατόρων.

Ο Γαληνός διαπραγματεύεται στα έργα του όλους τους τομείς της ιατρικής, όπως υπήρχαν στην εποχή του. Σε μεγάλη έκταση, δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί η προέλευση αυτών που περιλαμβάνονται στα έργα του, τι δηλαδή από αυτά είναι προσωπική του συμβολή και τι έχει πάρει από άλλους.

Ο ίδιος δέχεται ότι κύρια πηγή του αποτελεί ο Ιπποκράτης, τον οποίο θεωρεί δάσκαλό του και τον εαυτό του συνεχιστή του έργου του Ιπποκράτη. Άλλωστε αρκετά έργα του είναι, στην πραγματικότητα, σχόλια πάνω σε Ιπποκρατικά έργα.

Ο Γαληνός εσυστηματοποίησε τις θεωρίες των τεσσάρων χυμών και των τεσσάρων ποιοτήτων. Οι θεωρίες αυτές αποτελούν, κατά κάποιον τρόπο, τον πυρήνα του θεωρητικού οικοδομήματος του Γαληνού.

Το θεωρητικό αυτό οικοδόμημα, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για την Ιπποκρατική συλλογή, παρουσιάζεται εξαιρετικά συγκροτημένο και επεξεργασμένο.

Ο Γαληνός θέλει, η ιατρική του να έχει στέρεες φιλοσοφικές βάσεις, να έχει λογική δομή, να μην περιέχει αντιφάσεις. Η σαφήνεια και η λογική συγκρότηση των έργων του Γαληνού είναι ασφαλώς ένας από τους λόγους που έκαναν να έχει τόσο μεγάλη απήχηση στους μεταγενέστερους.

Από την άλλη μεριά, το έργο του Γαληνού αναφέρεται, σε μεγάλη έκταση, στην εμπειρία, σε εμπειρικά δεδομένα. Σημαντικό ρόλο παίζουν εδώ οι ανατομικές γνώσεις - και πάλι σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Ιπποκρατική συλλογή.

Ο Γαληνός έκανε πολύ συχνά ανατομές σε ζώα κάθε είδους και περιγράφει με λεπτομέρεια τις παρατηρήσεις του. Τα πειράματα αυτά δεν ήσαν απλώς ανατομικά πειράματα, αλλά είχαν και τον χαρακτήρα πειραμάτων φυσιολογίας.

Γιατί πολλές φορές έκανε ανατομές σε ζωντανά ζώα και παρατηρούσε και περιέγραφε τις αντιδράσεις τους και τα συμπτώματα που εμφανίζονταν, καθώς επενέβαινε, με διάφορους τρόπους, στα εσωτερικά τους όργανα. Τέτοια πειράματα γίνονταν πολλές φορές μπροστά σε θεατές και προκαλούσαν μεγάλη εντύπωση.

Γενικά, η ανατομία του Γαληνού έχει ένα χαρακτήρα λειτουργικής ανατομίας. Δεν αρκείται να περιγράφει το πώς είναι κατασκευασμένο ένα όργανο, αλλά θέλει να δείξει και για ποιο λόγο είναι κατασκευασμένο έτσι και ποιο σκοπό εξυπηρετεί.

Το ότι η ανατομία θεμελιώνεται έτσι και φιλοσοφικά είναι ίσως ένας λόγος που κάνει τον Γαληνό να μεταφέρει εύκολα και στον άνθρωπο τις ανατομικές γνώσεις που είχε αποκτήσει από τις ανατομές ζώων. Γίνεται γενικά δεκτό ότι ο Γαληνός δεν έκανε ανατομές σε ανθρώπινα πτώματα.

Παρόλο που θεωρητικά υποστηρίζει τις απόψεις του Ιπποκράτη για τη θεραπευτική δύναμη της φύσης, στη θεραπευτική πρακτική ο Γαληνός χρησιμοποιεί πολύ περισσότερο τα φάρμακα.

Τα φάρμακά του συχνά περιέχουν έναν μεγάλο αριθμό συστατικών (χαρακτηριστικά είναι τα διάφορα σκευάσματα θηριακής). Ο Γαληνός έμελλε να επηρεάσει, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον γιατρό της αρχαιότητας, την εξέλιξη της ιατρικής στη Δύση, τουλάχιστον μέχρι την Αναγέννηση.

Τα βιβλία του μεταφράσθηκαν στα Λατινικά και επικράτησαν ως κλασσικά συγγράμματα στις ιατρικές σχολές της Ευρώπης. Σ’ αυτό συνετέλεσε και το γεγονός, ότι υιοθετήθηκαν από τους Άραβες γιατρούς, οι οποίοι, με τη σειρά τους, επηρέασαν αποφασιστικά τη Μεσαιωνική Δύση.

COMMENTS

BLOGGER

inArticle

Όνομα

© HeadWaiter,76,®1greek,81,Αδαλής Γιώργος,7,ΑΕΡΟΨΕΚΑΣΜΟΙ,15,Ακρόπολης,2,αληθής ιστορία,1,Αλκυονίδες Ημέρες,1,ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΧΡ. ΜΗΛΙΟΥ,87,Αντωνης Γρυπαιος,342,ΑΡΘΡΑ -ΑΠΟΨΕΙΣ,4291,ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ,265,ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ,74,ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ - ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ,220,Βασίλης .Ι.Λυκιαρδοπουλος,10,Βιβλίο,8,ΒΟΤΑΝΑ,32,Βυθίσατε το Χόρα,2,Γενοκτονία Ποντίων,6,ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ,24,ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ,750,ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΚΙΟΛΒΑΣ,4,Γεώργιος Εμ. Δημητράκης,91,Για ψαγμενους,90,Γιάννης Θεοδωράτος,2,Γιάννης Πρεβενιός,165,Γιατροσόφια,50,Γιώργος Ανεστόπουλος,148,Γιωργος Παπαδοπουλος Τετραδης,62,Γιώργος Πιπερόπουλος,58,Γκάντι,1,γραμμές Νάσκα,1,Γρηγόρης Αυξεντίου,1,Δημήτρης Απόκης,1,Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος,25,Δημήτρης Νατσιός,25,διατροφή,8,Διδακτικές ιστορίες και μύθοι,24,Δίσκος της Φαιστού,1,Δρ. Ησαΐας Κωνσταντινίδης,2,Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας,24,ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ-AMYNA & ΔΙΠΛΩΜΑΤΊΑ,1407,ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ,60,ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ,2,ΕΛΛΑΔΑ,4920,Έλλην Αιθήρ,1,ΕΛΛΗΝΑΣ,2,ΕΛΛΗΝΕΣ,11,Έλληνες Μασόνοι,2,ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ,67,ελληνική γλώσσα,5,ελληνική γραφή,6,ελληνική εφεύρεση,1,ελληνική κρίση,2,ελληνική σημαία,3,ελληνική χρεοκοπία,2,ελληνικό αυτοκίνητο,4,ελληνικό κούρεμα,1,ελληνικό χρέος,4,Ελληνισμός,2,εμβάσματα,1,ΕΜΒΟΛΙΑ,22,εμβόλια γρίπης,1,εμμηνόπαυση,1,ΕΜΠΟΡΙΟ ΟΡΓΑΝΩΝ,2,Έμφραγμα,1,Εναλλακτικές θεραπείες,22,εναλλακτική καλλιέργεια,1,Εναλλακτική Ιατρική,19,ΕΝΕΡΓΕΙΑ,3,ενεργειακά κανάλια,1,ενεργειακοί μεσημβρινοί,1,ΕΝΕΡΓΙΑ,1,ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ,124,ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ,1,ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ,1,Ενιαίο μισθολόγιο,2,ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ,4,Ένοπλες Δυνάμεις,3,ΕΝΦΙΑ,4,Ενωση Κληρικών Ελλάδος,1,Ένωση Προστασίας Καταναλωτών,1,Ενωτική Αγωνιστική Συσπείρωση,2,έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ,1,Εξοδος απο το ευρώ,1,έξοδος Ελλάδας από ευρώ,1,ΕΞΟΡΚΙΣΜΟΣ,1,Εξορκισμός,1,ΕΞΟΥΣΙΑ,1,εξουσία,2,εξωγήινοι πολιτισμοί,2,ΕΞΩΓΗΙΝΟΙ.,4,ΕΟΕ,7,ΕΟΚΑ,1,ΕΟΠΥΥ,1,ΕΟΦ,2,ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ,3,ΕΠΑΜ,1,επεισόδια της 28ης Οκτωβρίου,1,επενδύσεις στη Ρουμανία,1,επέτειος του πολυτεχνείου,1,ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ,582,Επίκουρος,2,Επίκτητος,2,Επίπεδη Γη,1,Επιστήμη και Τεχνολογία,691,ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ,1,Επιστολή,1,Επίτιμος,1,επιτόκια,1,επιτόκιο,2,εραπεία για τον καρκίνο,1,εργασιακές σχέσεις,2,εργασιακή εφεδρεία,3,Εργοστάσια,1,ΕΡΕΥΝΑ,39,Ερμής ο Τρισμέγιστος,1,Ερμητική Φιλοσοφία,1,Ερντογάν,21,ΕΡΤ,2,Ἔρως ἀνίκατε μάχαν,1,Ερώτηση Κουρουμπλή για το νομικό καθεστώς που ρυθμίζει το ελληνικό χρέος,1,ερωτική διάθεση,1,ερωτική ζωή,1,Έσπερος,1,ΕΣΧΑΤΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ,2,Ευάγ. Αθανασιάδης,35,Ευάγγελος Αβέρωφ,1,ΕΥΑΓΟΡΑΣ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗΣ,1,ευθανασία,1,ΕΥΠ,7,Ευριπίδης Μπίλλης,4,ΕΥΡΟΒΟΥΛΗ,1,ΕΥΡΩ,1,ευρώ,6,ευρωζώνη,12,ευρωομόλογα,2,Ευρωπαϊκή Αριστερά,1,ευρωπαϊκή ενοποίηση,2,Ευρωπαϊκή Ένωση,1,Ευρωπαϊκή Ένωση.,1,Ευρωπαϊκή Επιτροπή,2,ευρωπαϊκή κεντροδεξιά,1,Ευρωπαϊκό Ταμείο,1,ΕΥΡΩΠΗ,126,Ευρώπη,1,εφεδρεία,4,εφορία,1,Εωσφόρος,1,Εconomist,1,Ζέα,1,ΖΕΟΛΙΘΟΣ,4,Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΙΩΝ,1,Η ΑΠΟΚΡΥΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ,2,Η ΑΠΟΚΡΥΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ,1,η Βίβλος του Ναζισμού,1,η βλακεία είναι αήττητη,1,Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ,1,Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ,1,Η δημοκρατία του θεατή,1,Η Δίκη των «6»,2,Η Ουράνια Προφητεία,1,Η ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ,1,Η Φυλή των Υπαλλήλων,1,ηθική,1,ηλεκτρική ενέργεια,1,Ηλιάνα Μαλίχιν,1,Ηλίας Ευαγγελόπουλος,21,Ηλίας Καραβόλιας,10,Ηλίας Κασιδιάρης,1,Ηλίας Φιλιππίδης,1,ηλιθιότητα,1,ΗΛΙΟΣ,1,Ημέρα μνήμης,1,ΗΠΑ,40,ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ,1,ΗΡΑΚΛΗΣ,1,ΗΣΙΟΔΟΣ,2,Ηakan Νordkvist,1,Θ. Πάγκαλος,2,Θα κτυπούν κάρτα από Σεπτέμβριο οι εκπαιδευτικοί,1,Θάτσερ,2,Θέμα «Τσάμηδων» και πάλι από τους Αλβανούς,1,θεογονία,1,Θεολογική Σχολή της Χάλκης,1,Θεόφιλος Αιγινήτης,3,θεραπεία του καρκίνου,20,ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ,302,Θιβέτ,1,Θράκη,3,ΘΡΗΣΚΕΙΑ,120,θρησκεία,2,Θρησκευτικά θέματα,32,ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ,20,Θυρεοειδής,1,Ι.Μ.Βατοπεδίου,1,Ι.Μάζης,1,ΙΑΤΡΙΚΗ,8,Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών,1,Ιβαν Σαββίδης,5,ΙΕΡΕΙΣ,2,Ιερή Γεωμετρία,1,ΙΕΡΟΝΥΜΟΣ,2,Ιλλουμινάτοι,3,ΙΜΙΑ,7,Ιπποκράτης,4,ΙΡΑΝ,2,Ιράν,2,ΙΣΛΑΜ,235,ισλαμικός νόμος,6,ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ,2,Ισραήλ,12,ΙΣΤΟΡΙΑ,390,Ιστορία,42,Ιστούς Εντόμων,1,Ιταλία,1,ΙΧΩΡ,1,Ιωάννης Λαμπρόπουλος,179,Ιωάννης Μάζης,3,Ιωσήφ Βατοπεδινός,1,Κ.Κ.Ε,2,Καβάφης,1,Καζάκης,4,Καζακστάν,1,Καθηγητής Γ.Ζουγανέλης,16,καθημερινή δημόσια ζωή,2,Καθολική Εκκλησία,2,Κακλαμάνης,1,ΚΑΛΑΣ,1,Καλή Ανάσταση!,1,ΚΑΜΜΕΝΟΣ,10,Καμμένος,6,ΚΑΝΑΔΑΣ,1,Κάναμε λάθη στην Ελλάδα,1,ΚΑΝΝΑΒΗ,10,Κάνναβη,1,ΚΑΝΝΑΒΗ ΚΑΡΚΙΝΟΣ,2,ΚΑΝΤΑΦΙ,1,Καντάφι,4,κάπνισμα,1,Καποδίστριας,1,ΚΑΠΟΙΟΣ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΧΕΙ ΠΕΙ ΠΟΛΛΑ,4,ΚΑΠΟΙΟΣ ΠΟΥ ΣΑΣ ΕΧΕΙ ΠΕΙ ΠΟΛΛΑ.,28,ΚΑΡΑΜΑNΛΗΣ,2,ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗΣ,4,Καρατζαφέρης,4,καρδιά,7,καρδιαγγειακές παθήσεις,1,ΚΑΡΚΙΝΟΣ,67,Καρκίνος του προστάτη,1,Καρναβάλι,1,Καστελόριζο,1,ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ,2,Καταγγελία,1,ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ,3,καταθέσεις,5,ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ,1,Καταπολέμηση του καρκίνου,5,ΚΑΤΑΡΕΣ,1,κατάρρευση του Ευρώ,1,Κατασκοπεία,1,κατασκοπία,1,καταστατικό κόμματος,1,κατασχέσεις,1,Κατερίνα Ακριβοπούλου,12,κατοικία,1,κατοχικό δάνειο,2,κατοχικού δάνειο,1,Κατσέλη,1,ΚΑΤΣΙΚΗΣ,1,Κεφαλογιάννης,2,ΚΙΝΑ,2,Κίνα,2,Κίσινγκερ,1,ΚΚΕ,12,ΚΚΕ(μ-λ),1,κλαδικές συμβάσεις,2,ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ,1,κλωνοποίηση,1,κοβάλτιο,1,ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ,2,ΚΟΙΝΩΝΙΑ,111,κοινωνία,264,ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΝΤΡΟΠΙΑ,1,κοινωνικό πείραμα,1,κοιτάσματα της Κύπρου,1,κόκκινα δάνεια,1,ΚΟΚΚΙΝΗ ΠΡΟΒΙΑ,1,κολπική μαρμαρυγή,3,ΚΟΜΜΑΤΑ,3,κομμουνισμός,1,Κονγκό,1,Κόντογλου,2,ΚΟΝΤΡΑ Channel,1,ΚΟΡΑΝΙ,4,ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ,2,Κοσμογονία,1,ΚΟΣΜΟΣ,2733,Κοσσυφοπέδιο,1,ΚΟΤΖΙΑΣ,4,κουκούτσια από το βερύκοκο,1,Κούρδοι,1,κούρεμα,1,ΚΟΥΡΚΟΥΜΑΣ,1,ΚΟΥΡΚΟΥΜΙΝΗ,1,Κουρουμπλής,1,ΚΡΑΝΙΔΙΩΤΗΣ,1,κρασί,1,κρατική επιχορήγηση,1,Κραχ,1,Κρήτη,2,Κρητική ποικιλία Βιδιανό,1,Κρις Σπύρου,2,Κρίση,1,κρίση στην ευρωζώνη,1,Κρίστιαν Κόλεμαν,1,κριτική,1,Κρόκος,1,κρυμμένες αλήθειες,1,κυβέρνηση,1,κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας,1,κυβέρνηση Παπανδρέου,2,κύκλωμα φαρμάκου,3,ΚΥΜΑΤΟΓΕΝΗΤΡΙΑ,1,κυπριακή ΑΟΖ,6,ΚΥΠΡΙΑΚΟ,3,ΚΥΠΡΟΣ,266,Κύπρος,2,Κυρανάκης,1,Κυριάκος Μητσοτάκης,1,ΚΥΣΕΑ,2,Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας,1,Κων/νος Μουρούτης,4,Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής,1,Κωνσταντίνος Χολέβας,2,Κώστας Καραμανλής,3,Κώστας Λάμπος,41,Κώστας Χατζηλάκος,1,Κωστής Παλαμάς,1,Λ-sat,1,ΛΑΖΟΠΟΥΛΟΣ,1,λαθρομετανάστης,1,λάμπες LED,1,ΛΑΟΣ,13,ΛΑΡΚΟ,1,Λαυρεντιάδης,3,ΛΑΦΑΖΑΝΗΣ,1,Λέσχη Μπίλντεμρπεργκ,1,Λέσχη Μπίλντερμπεργκ,1,ΛΕΣΧΗ BILDERBERG,7,ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ,1,Λεωνίδας Κουμάκης,105,Λεωνίδας Μανιάτης,1,ΛΙΑΝΑ ΚΑΝΕΛΛΗ,1,Λιανα Κανέλλη,1,Λιάνα Κανέλλη,1,Λίβανος,1,Λιβύη,2,ΛΙΜΝΗ ΓΟΥΙΝΙΠΕΓΚ,1,λίμπιντο,1,Λοβέρδος,1,ΛΟΓΟΣ,1,Λουίζα,1,Λουκέτα και απολύσεις στην Ελλάδα,1,Λουκιανός,2,ΛΥΓΕΡΟΣ,1,ΛΥΚΑΝΘΡΩΠΟΙ,1,Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ,12,Μ. Ανδρουλάκης,2,Μ. Νίμτς,6,Μ.Μ.Ε,6,Μ.Στυλιανού,2,μαθηματική απόδειξη,1,μαιευτική μέθοδος,1,Μακεδονία,2,ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ,191,ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ,3,Μάνος Χατζιδάκις,1,μαντικής τέχνη,1,ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ,1,Μανώλης Γλέζος,1,Μάξιμος Σαράφης,2,Μαρία Δεναξά,2,Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη,1,ΜΑΡΙΑΣ Ν. ΔΑΣΚΑΛΑΝΤΩΝΑΚΗ,1,Μάριος Σαλμάς,1,Μάρκ Μαζάουερ,1,Μαρκεζίνης,2,Μάρτιν Φελντστάιν,2,ΜΑΣΟΝΙΑ,16,Μασονική Στοά,1,ΜΑΤ,1,μαύρο χρήμα,1,μαύρο» χρήμα,2,Με το κλειδί της Ιστορίας,1,μεγαλοοφειλετης,1,Μεγάλος Αδελφός,1,Μειονότητες,1,μείωση ενοικίου,2,Μελέτης Η. Μελετόπουλος,1,Μεντβέντεφ,1,Μέρκελ,2,μερομήνια,1,μεσογειακή αναιμία,1,μεσοπρόθεσμο,1,ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ,4,Μεταμοσχεύσεις,3,ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ,23,μεταχειρισμένα οχήματα,1,Μετοχές,1,μέτρα λιτότητας,46,Μετρό Θεσσαλονίκης,1,μηνύματα,2,Μητροπολίτης Μεσογαίας,2,ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ,1,Μητσοτάκης,2,Μίκης Θεοδωράκης,2,Μικρασιατική Καταστροφή,2,ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΟ,2,Μισθολόγιο,3,ΜΙΤ,1,Μιχαήλ Στυλιανού,618,ΜΙΧΑΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΟΥ,7,Μιχάλης Καλογεράκης,3,Μιχάλης Τζανάκης,5,ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ,4,μλ.κς,1,ΜΜΕ,31,ΜΝΗΜΗ,1,ΜΝΗΜΟΝΙΟ,2,Μνημόνιο,4,ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΙΟΥΧΩΝ,2,Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιά,1,Μοσάντ,1,Μόσχα,1,ΜΟΥΣΙΚΗ,1,Μουσταφά Μουσταφά,1,Μπαράκ Ομπάμα,1,Μπεγλίτης,2,Μπιτάκου,1,Μποϊκοτάζ,3,Μπύρα,1,Μυθολογία,31,μύθος,2,ΜΥΘΩΔΙΑ,1,μυστήριο,1,Μυστικά σύμβολα,1,ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΝΑΖΙ,1,Μilgram,1,Ν. Λυγερός,1,Ν.Δ.,1,Ναιτζελ Φαρατζ,2,Νανοτεχνολογία,1,ναός του Επικούρειου Απόλλωνα,1,ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ,2,ΝΑΤ,1,ΝΑΤΟ,9,Νατοϊκή Αριστερά,1,Νατσιὸς Δημήτριος,1,ΝΔ,28,Νέα Δημοκρατία,1,ΝΕΑ Ελληνική Κυβέρνηση,1,νέα λίστα βαρέων και ανθυγιεινών,1,ΝΕΑ ΟΡΙΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ,1,νεα ταξη,148,ΝΕΑ ΤΑΞΗ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ,628,Νέα Φιλική Εταιρεία,1,Νέο Λύκειο,3,νέο μισθολόγιο,4,Νεοκλής Σαρρής,1,Νεος Προθυπουργός,1,ΝΕΡΟ,2,Νερό,1,νεφελιμ,1,ΝΙΚΕΛΙΟ,1,Νικόλαος Καρατσιόρης,3,Νίκος Καζαντζάκης,2,Νικος Καστανιας,32,Νίκος Λυγερός,7,Νίκος Μπογιόπουλος,11,Νίκος Χειλαδάκη,1,Νίκος Χειλαδάκης,36,ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ,94,Νομοθεσία,2,Νόμοι,1,νόμος για τις Κυριακές,1,νόμος Κατσέλη,1,ΝΌΜΟΣ ΠΕΡΙ ΔΟΣΙΛΟΓΩΝ,1,νόμος περί ευθύνης υπουργών,1,νόμος του Σόλωνα,1,ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ,2,Νοστράδαμος,2,Νότης Σφακιανάκης,1,Νταβούτογλου,1,Ντοκιμαντέρ,38,Ντοκυμαντέρ,2,ντομάτα,1,ΝΤΟΡΑ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ,1,Ντόρα Μπακογιάννη,1,Ντουμπάι,1,ΞΕΝΑ ΜΜΕ,25,ξένα ΜΜΕ,1,ξενώνα αστέγων,1,Ο 256 ετών κινέζος βοτανολόγος και οι 15 συμπεριφορές που προκαλούν ασθένειες,1,Ο άρπαγας των καταθέσεων,1,Ο Λόγος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Πνύκα,1,Ο Μακεδών,1,Ο Νομος της ΕΛΞΗΣ,1,ο πρώτος αγώνας της Εθνικής ομάδας,1,Ο τάφος του Ιησού,1,ΟΑΕΔ,1,Οδυσσέας Τηλιγάδας,2,ΟΕΚ,2,ΟΗΕ,1,Οι Εννέα Επιγνώσεις της Ενέργειας,1,Οι επτά αμαρτίες των Μέσων Ενημέρωσης,1,Οι μυστικοί κώδικες της μυθολογίας,2,ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ,1790,Οικονομία,3,Οικονομική Αστυνομία,2,Οικονομική και δημοσιονομική πολιτική,1,Οικονομική κρίση,8,οικονομική πολιτική,2,οικονομικό βάρος,1,οικονομικό πραξικόπημα,1,Οικονόμισσα Παναγία,1,Οικουμενικό Πατριαρχείο,1,ολική έκλειψη υπερ-Σελήνης,1,ολιστική ιατρική,1,Ολλανδική Βουλή,1,ΟΛΜΕ,2,όλοι οι Έλληνες τραπεζίτες που έγιναν πρωθυπουργοί,1,ΟΜΑΔΑ ΕΨΙΛΟΝ,1,Όμηρος Αλεξάνδρου,82,Ομιχλοπαγίδα,1,Ομόλογα Ελληνικού δημοσίου,1,ΟΠΑΔ,1,ΟΠΛΑ ΥΠΟΤΑΓΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ,1,οργή,1,ΟΡΥΚΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ,4,όσιος Γέροντας Παΐσιος,1,ΟΥΚ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΕΙΝ!,1,ΟΥΚΡΑΝΙΑ,2,οφειλές της Γερμανίας,2,Παγκόσμια εξτρεμιστική Ισλαμική Αυτοκρατορία,1,Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτών,1,Παγκόσμια Ημέρα Σπάνιων Παθήσεων,1,Παγκόσμια Θρησκεία,4,παγκόσμια οικονομία,2,ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ,1,Παγκοσμιοποίηση,3,παγκόσμιος πλούτος,2,παγκόσμιος πόλεμος,2,ΠΑΙΔΕΙΑ,24,παιδική εργασία,1,Παλαιστίνη,2,ΠΑΜΕ,5,Παναγιωτακόπουλος,1,Παναγιώτης Αποστόλου,14,Παναγιώτης Δαρίβας,3,ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΡΑΪΑΝΟΥ,2,Παναγιώτης Ψωμιάδης,1,Παναθηναϊκό Στάδιο,1,Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα Κρητών,1,πανεπιστημιακό άσυλο,1,Πάνος Καμμένος,3,Πάνος Παναγιώτου,1,Παντελής Γιαμαρέλλος,8,ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΡΥΚΑΣ,1,παπα-Ηλίας,232,ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ,1,Παπαδήμος,13,Παπαδῆμος,1,Παπαθεμελής,3,Παπακωνσταντίνου,1,Παπαμελετίου,1,παπανδρεου,142,Παπανδρέου,9,Παπαρήγα,4,Παπαχελάς,1,Παππάς,1,παράδειγμα,2,Παραισθησιακή Παρασίτωση.,1,παράνομα φαρμακεία,2,ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΔΑΝΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ,1,παρέλαση,1,Παρθενώνας,1,Πάρκινσον,1,Παρουσίαση,1,ΠΑΣΟΚ,55,Πατριάρχης Βαρθολομαίος,1,παχυσαρκία,1,Πειραιάς,1,ΠΕΙΡΑΜΑ Νέστωρ,1,πείραμα του Μόντρεαλ,1,πειραματόζωα,1,ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ,68,περιβάλλον,4,περιβάλλον.οικολογία,2,Περίεργα φαινόμενα,1,ΠΕΡΙΕΡΓΑ-ΜΥΣΤΗΡΙΑ-ΑΝΕΞΗΓΗΤΑ,668,Περικλής Κοροβέσης,1,ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ,1,Πετρέλαιο,1,ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ,2,πετρέλαιο θέρμανσης,2,Πέτρος Χασάπης,3,πικραμύγδαλα,1,πιλοτές,1,Πιπιλή,1,πιστωτικές κάρτες,1,πιστωτική κάρτα,1,ΠΛΑΤΩΝ,4,πλειστηριασμοί,2,ΠΟΕ ΟΤΑ,2,πόθεν έσχες,1,ποίημα,1,πολεμικές αποζημιώσεις,2,ΠΟΛΙΤΕΙΑ,1,ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ,1,πολιτικά παιχνίδια,1,ΠΟΛΙΤΙΚΗ,3696,πολιτική,26,πολιτική επιστράτευση,2,πολιτικοί αρχηγοί,1,ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ,6,πολιτισμός,1,πολυεθνικές,1,πολυκατοικίες,1,πολυνομοσχέδιο,3,Πολυτελή αυτοκίνητα,1,Πολυτεχνείο,2,Πορφύρης Δ Σταφυλά Π,1,ΠΟΥΤΙΝ,14,Πούτιν,1,πραγματικότητα,1,πράκτορες,1,πραξικοπήμα,2,πραξικόπημα,2,προαιρετική ασφάλιση,1,προβιοτικά,1,Προβληματισμοί,4,πρόγραμμα εποικισμού του Άρη,1,ΠΡΟΔΟΣΙΑ,1,προδότες πολίτικοι,1,Προεδρία της Δημοκρατίας,1,Πρόεδρο της Δημοκρατίας,1,Πρόεδρος της Δημοκρατίας,4,Προθυπουργος,1,προνόμια βουλευτών,1,ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ,8,προπαγανδά,1,προπολεμικό χρέος,1,Προσευχή,1,ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ,2,Πρόταση εμπιστοσύνης,1,προϋπολογισμός,2,προϋπολογισμός 2012,1,Προφητεία Albert Pike 1871,1,ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ,124,πρώην Α/ΓΕΣ,2,ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ,2,πρωθυπουργός,9,ΠΡΩΤΟΚΟΛΑ,3,Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας,1,ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΑ,42,Πρωτοσέλιδα εφημερίδων,1,Πυθαγόρας,2,πυραμίδες,1,πυρηνική διαρροή,1,πυρηνική σύντηξη,1,πυρηνικός πόλεμος,1,πυρόπληκτοι,2,Πύρρος Δήμας,1,ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΟΥΝ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ,11,Ραβδοσκόποι,1,ΡΑΓΚΟΥΣΗΣ,1,Ράδιο Αρβύλα,1,ραδόνιο,1,Ράιχενμπαχ,1,ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ,1,Ραχήλ Μακρή,18,ΡΕΠΟΡΤΑΖ,2,ρευματοειδή αρθρίτιδα,1,ρευματοπάθειες,1,Ρεφλεξολογία,7,Ρήγας Βελεστινλής,1,ροβλιας,1,ΡΟΔΙ,1,ΡΟΜΠΟΤ,1,Ρόσγουελ,1,Ρουβίκωνας,2,Ροχαλητό,1,ΡΩΣΙΑ,62,Ρωσία,2,Σ. Σακοράφα,1,Σάββας Καλεντερίδης,7,Σάκχαρο αίματος,1,ΣΑΜΑΡΑΣ,19,Σαμαράς,12,ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ,1,ΣΑΡΙΑ,2,Σαρκοζί,1,Σατανισμός,3,ΣΑΤΙΡΑ,1,ΣΔΟΕ.,5,ΣΕΙΡΙΟΣ,2,Σεισάχθεια,1,Σελήνη,15,σενάρια,1,ΣΕΝΑΡΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΤΟΥΡΚΙΑΣ,1,Σενάρια συνωμοσίας,1,σενάριο εξόδου,1,Σερβία,1,Σεφέρης,1,Σημίτης,3,Σιδερένιος Βούδας,1,Σιταρόχορτο,1,ΣΙΩΝΙΣΜΟΣ,10,ΣΚΑΪ,5,ΣΚΑΚΙ,1,ΣΚΑΝΔΑΛΑ,5,Σκάνδαλα,1,ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΔΕΗ,1,σκλήρυνση κατά πλάκας,3,Σκόπια,18,Σκοπιανό,209,Σόλωνας,1,Σοφία Βούλτεψη,2,Σπυρος Πριφτης,199,Σπύρος Στάλιας,10,ΣΤΑΘΗΣ,1,Στάση πληρωμών,1,Σταύρος Δήμας,1,Σταύρος Λυγερός,35,Στέλιος Παπαθεμελής,1,ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΥΡΜΟΓΛΟΥ,3,Στέλιος Συρμόγλου,3,Στέργιος Ζυγούρας,2,Στέργιος Σμυρλής,1,Στήν ἱερή μνήμη τοῦ ὁσίου Γέροντος Ἰακώβου,2,Στίβεν Χόκινγκ,3,Στουρνάρας,2,στρατηγική ανάπτυξη,1,Στρουμφάκια,1,Στυτική δυσλειτουργία,1,συγκυβέρνηση,1,ΣΥΓΚΥΒΕΡΝΣΗ,1,συλλαλητήριο,30,συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης,1,συλλήψεις χρυσαυγιτών,1,συμβάσεις,2,συμβάσεις ΟΠΑΔ,1,Συμβουλίο της Επικρατείας,2,σύμβουλοι,1,συμφωνία,1,συναλλαγές,1,Συνδικαλισμός,2,συνείδηση,2,Συνειδητό,1,ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ,1,συνέντευξη,1,Συνήθης Ύποπτος,3,ΣΥΝΟΜΩΣΙΕΣ,77,Σύνταγμα,2,Σύνταγμα της Ελλάδας,1,ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ,1,Συντάξεις,5,ΣΥΝΤΑΞΗ,2,Σύνταξη,1,ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ,1,ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ,3,συνταξιούχοι,2,ΣΥΝΤΡΙΒΗ UFO,2,ΣΥΝΩΜΟΣΙΕΣ,293,Συρία,12,ΣΥΡΙΖΑ,16,Συσπείρωση Αναρχικών,2,σχέδιο "ΗΓΕΜΩΝ",1,σχέδιο Πυθία,2,Σχέδιο Πυθώ,1,ΣΧΕΔΙΟ ΦΑΙΔΩΡΑ,2,Σωκράτης,4,Σωμάτωα Ασφαλείας,1,Σώρρας,1,Ταϊβάν,1,Ταμείο Μολυβιάτη,2,ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ,2,ΤΕΙ Λαμίας,1,ΤΕΛΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ,2,τέλη κυκλοφορίας,1,τέλος ακινήτων,1,ΤΕΡΕΝΣ ΚΟΥΙΚ,1,ΤΕΣΤ - ΚΟΥΙΖ,1,τεστ Παπ,1,τεχνητά νησιά,1,τεχνητή νοημοσύνη,1,ΤΖΑΜΙ,2,Τζόρτζ Όργουελ,1,Τηλεπάθεια,2,ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ.ΥΓΕΙΑ,1,Το Πείραμα Συμμόρφωσης,1,το πιτσιρικι,1,ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΒΑΒΕΛ,1,Τόσκας,1,ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ,1,ΤΟΥΡΚΙΑ,180,Τουρκία,6,Τούρκοι,1,ΤΡΑΙΝΟΣΕ,1,Τράπεζα της Ελλάδας,1,τράπεζα της Ελλάδος,3,Τραπεζες,76,τράπεζες,3,τραπεζική κρίση,1,ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ,4,τρίδυμα αδέρφια,1,ΤΡΙΜΕΡΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ,1,Τριμερής Επιτροπή,2,τρισδιάστατη προβολή,1,Τρόικα,2,Τροπολογία εργολάβων,1,Τρύφωνας Τιπούρτης,6,Τσακαλώτος,1,Τσαμουριά,2,ΤΣΙΠΡΑΣ,12,Τσίπρας,2,τσουκνίδα,1,Τσούτσουρος.,1,Τesla,1,Τime,1,υβέρνησης εθνικής ενότητας,1,ΥΓΕΙΑ,716,υδρογόνο,1,Ύμνος,1,υπ. Παιδείας,2,ΥΠΕΡΟΠΛΟ ΜΠΕΒΑΤΡΟ,1,υπέρταση,1,Υπόθεση Βατοπεδίου,1,υπόθεση end,1,υποκλοπές,1,υποκρισία,1,υποκριτές του Βερολίνου,1,Υπολογισμός Μισθοδοσίας,2,Υποσυνείδητα Μηνύματα,1,υποσυνείδητο,1,υπουργείο Αμυνας,1,Υπουργείο Δικαιοσύνης,1,Υπουργείο Οικονομικών,2,υψηλή φορολογία,2,φάρμακα,2,φασισμός,1,ΦΘΟΡΙΟ,1,ΦΘΟΡΙΩΣΗ,1,Φιάσκο,2,Φιντέλ Κάστρο,1,ΦΟΒΟΣ,1,φόβος,1,Φοιτητές,1,φόνος τιμής,1,φοροαπαλλαγές,1,φοροδιαφυγή,4,φοροκάρτα,2,ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ,9,φορολογία,2,φορολογικο συστήμα,2,φοροφυγάδες,8,ΦΡΑΓΚΟΣ,2,Φτιάχνω μόνος μου,1,φτώχεια,2,φυλή Χούνζα,1,Φωκίωνος Νέγρη,1,Φωτεινή Τυράσκη,11,Φωτόπουλος,1,Χαμόγελο του Παιδιού,1,Χαρά Καφαντάρη,1,χαρατσι,1,χαράτσι,2,ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΚΑΛΑΜΠΟΚΗ,1,ΧΑΡΤΕΣ,2,Χατζηγάκης,1,ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ,1,χειραγώγηση,1,Χειραγώγηση του Πληθυσμού,1,ΧΕΙΡΟΠΡΑΚΤΙΚΗ,1,ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ,2,χημικά νέφη,1,χοληστερίνη,1,Χοληστερόλη,1,χορήγηση δανείων,1,Χόρχε Μπουκάι,7,ΧΟΥΝΤΑ,2,χρεοκοπία,5,χρεοκοπία του ευρώ,1,ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ,2,Χριστίνα Σαλεμή,6,Χριστός,2,χρονογράφημα,1,Χρονοταξιδιώτης,2,ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ,8,χρυσός,1,Ψαριανος,1,Ψάρρης Ασημάκης,3,ψέματα,1,Ψήφος εμπιστοσύνης,4,ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ,4,Ψυχολογία,6,Ψυχοτρονικά Υπερόπλα,1,ψυχρή σύντηξη,1,Ψωμί Παιδεία Ελευθερία,1,Aρχιεπίσκοπος Κύπρου,1,Agenda 21,23,aiolos greko,60,Amazon Go,1,Ami Boue,1,Anunnaki,1,Archaeology Magazine,1,ARCTURIAN,1,auto-moto,22,Baba Vanga,1,Barsa-Kelmes,1,Bio-bus,1,BLOG,150,blogger,5,BRICS,4,CCHF,1,CCIAS,1,CETA,3,chemtrail,1,CIA,3,Codex Alimentarius,6,Codex Gigas,1,cosmosnet,1,COUDENHOVE-KALERGI,1,diese,1,Diovan 21,1,Donald Trump,6,Dr Robert Lanza,1,EAST MED,1,Ebola Virus,5,Economist E,7,ExxonMobil,3,F-15,1,F-35,1,Facebook,3,FBI,2,Femen,2,Feng Shui,1,Flat-Earth,1,Freddy’s Cell,1,Gardasil,1,google earth,1,Grecovery,1,Greek Spirit,65,Gucci,1,HAARP,2,HEIL GAP,179,HIV,1,human trafficking,2,illuminati card game,1,ISIL,70,ISIS,114,Jo Di,1,John Ofeon,33,John Titor,1,Jumbo,1,KON MAR,19,KTEO,1,Magazine,70,Mars One,1,Mind control,2,Monsanto,28,MORGELLONS,5,NAFTA,1,NAMCO,5,NASA,6,NATO,2,Navtex,3,Nectome,1,netakias,26,News,3071,NEWSWEEK,1,Nibiru,1,Nigel Farage,1,NOVARTIS,31,NYT,1,OΔΥΣΣΕΑΣ ΧΡ. ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ,1,Optical Trap Display,1,Panama papers,4,Paul Craig Roberts,1,Plasm ERG,1,Pony,5,Project Chess,1,PROJECT HELIOS,1,Proton Bank,2,PSI,1,Putin’s Global Game Changer,1,Reuters,2,RFID,6,Rothschild,5,Rothschilds,3,Sherman,1,Simple Man,19,slider,33,Spiegel,1,Stephen Miller,1,STRATFOR,1,Strauss-Kahn,1,SV40,1,The Asch Conformity Experiment,1,TPP,2,Triton II,1,TTIP,13,UFO,24,Valsartan,1,VIDEO,238,Washington Post,1,Wikileaks,14,Wirtschafts Woche,1,World Economic Forum,1,
ltr
item
1Greek Blog.: Σταθμοί της Αρχαίας Ελληνικής Ιατρικής
Σταθμοί της Αρχαίας Ελληνικής Ιατρικής
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirE9RuGdXBWMRyCnoRdr6pyIWmb-e7d518i4TdCtFsbccGrahQ721QQ2xuTU4YyYwtm5qcIX9iQSC2wNDc0qf1Up5bQKX4WBBfEaoao_UW07AX6yzPKmsReIuuXWY6IdcZu5w5-YAzWPSP/s1600/1GREEK.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirE9RuGdXBWMRyCnoRdr6pyIWmb-e7d518i4TdCtFsbccGrahQ721QQ2xuTU4YyYwtm5qcIX9iQSC2wNDc0qf1Up5bQKX4WBBfEaoao_UW07AX6yzPKmsReIuuXWY6IdcZu5w5-YAzWPSP/s72-c/1GREEK.jpg
1Greek Blog.
https://greek1.blogspot.com/2015/03/stathmoi-arxaias-ellinikis-iatrikis.html
https://greek1.blogspot.com/
https://greek1.blogspot.com/
https://greek1.blogspot.com/2015/03/stathmoi-arxaias-ellinikis-iatrikis.html
true
2612118482275594073
UTF-8
Loaded All Posts Not found any posts VIEW ALL Readmore Reply Cancel reply Delete By Home PAGES POSTS View All RECOMMENDED FOR YOU LABEL ARCHIVE SEARCH ALL POSTS Not found any post match with your request Back Home Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec just now 1 minute ago $$1$$ minutes ago 1 hour ago $$1$$ hours ago Yesterday $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago Followers Follow THIS CONTENT IS PREMIUM Please share to unlock Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy