ΕΡΕΥΝΑ CRASHonline: Ηθική και οικονομική κρίση στο Διεθνή Τύπο…
«Πολύ σκληρές για να πεθάνουν… με την προϋπόθεση ότι θα ανακαλύψουν ξανά τη δημοσιογραφία» . Προφητικά, ιδεαλιστικά, με χροιά ρομαντισμού για το πώς πρέπει να λειτουργούν οι εφημερίδες, είναι τα λόγια του μεγιστάνα των media Ρούπερτ Μέρντοχ, σε ημερίδα που διοργάνωσε το 2008, το κρατικό ραδιόφωνο της Αυστραλίας.
Της Κάτιας Τσιμπλάκη
Έξι χρόνια μετά, η κρίση «πέρασε» για τα καλά το κατώφλι των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Οι επιχειρήσεις στον κλάδο των ΜΜΕ έχασαν έσοδα από διαφημίσεις, μείωσαν το προσωπικό για να ελαττώσουν το κόστος παραγωγής, απώλεσαν όμως την ανταγωνιστικότητα και την αξιοπιστία τους.
Η εκτίναξη της χρήσης του διαδικτύου και η δημιουργία εκατομμυρίων ενημερωτικών ιστοσελίδων, που έχουν χαμηλό κόστος λειτουργίας και παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν, έθεσε σε αμφισβήτηση την ύπαρξη των εφημερίδων. Από τα υπαρξιακά προβλήματα και την κρίση ταυτότητας, οι εφημερίδες δεν έχουν καταφέρει να συνέλθουν ή μάλλον δεν έκαναν ουσιαστικές προσπάθειες ανάταξης.
Το πρόσφατο παράδειγμα της γαλλικής «Λιμπερασιόν», την οποία οι μέτοχοί της θέλουν να μεταμορφώσουν σε «κοινωνικό δίκτυο» για να αντιμετωπίσουν την κρίση, δείχνει ότι οι εφημερίδες μπαίνουν σε μια μπακαλίστικη ταχτοποίηση των οικονομικών τους, θυσιάζοντας την είδηση, την έρευνα, την πρωτοτυπία, τη φαντασία, τη δημιουργικότητα, τη μαγεία του γραπτού λόγου.
Η μείωση των μισθών των δημοσιογράφων και η μη τακτική καταβολή του μισθού τους, το πρόβλημα επιβίωσης και κάλυψης των βασικών αναγκών διαβίωσης των επαγγελματιών δημοσιογράφων έχει αντίκτυπο και στην ποιότητα της εργασίας τους.
Τo www.crashonline.gr στο ρεπορτάζ του, προσεγγίζει ορισμένα από τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Τύπος σε Ευρώπη και Αμερική, που θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωσή του. Η κρίση, που μαίνεται στο El Dorado των media, δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και ηθική.
Η περίπτωση του Μέρντοχ
Ο Μέρντοχ, “φορτώθηκε” στη Μεγάλη Βρετανία, ένα ακόμη σκάνδαλο, αυτό των παρακολουθήσεων ιδιωτών, θυμάτων τρομοκρατικών ενεργειών και πολιτικών από δημοσιογράφους που εργάζονται στις εφημερίδες του, κυνηγώντας την αποκάλυψη/δημιουργία σκανδάλων. Συγκεκριμένα, το 2011 η “Guardian» αποκάλυψε ότι, «δημοσιογράφοι» της σκανδαλοθηρικής εφημερίδας «News of the world» (της μεγαλύτερης βρετανικής εφημερίδας του ομίλου News Corp) υπέκλεψαν μηνύματα από το τηλέφωνο 13χρονης που δολοφονήθηκε, συλλέγοντας στοιχεία για το… ρεπορτάζ τους. Η τακτική των υποκλοπών ήταν υπόθεση ρουτίνας για τους «δημοσιογράφους» της εν’ λόγω εφημερίδας, που έβαζαν στο στόχαστρο, απλούς πολίτες, πολιτικούς ακόμη και στελέχη της αστυνομίας.
H εφημερίδα έκλεισε, παραιτήθηκαν υψηλόβαθμα στελέχη του ομίλου καθώς και ο επικεφαλής της Σκότλαντ Γιάρντ. Η δικαστική έρευνα στράφηκε και εναντίον του Αντι Κόλσον, υπεύθυνου των δημοσίων σχέσεων του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, που ήταν πρώην στέλεχος του ομίλου και διευθυντής της εν λόγω σκανδαλοθηρικής εφημερίδας.
“Οmerta”. Εάν θέλεις να γίνεις πρωθυπουργός πρέπει να τα έχεις καλά με τον πλανητάρχη των media. Tη συνταγή αυτή είχε ακολουθήσει ο πρώην Βρετανός Πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, ο οποίος είχε ταξιδέψει 17 φορές στην Αυστραλία για να συναντηθεί με τον Μέρντοχ. Όμως ο Τόνι Μπλερ εκτός από την εύνοια του ισχυρού μιντιάρχη είχε βάλει στο μάτι και την εντυπωσιακή κινέζα σύζυγό του, Γουέντι Ντενγκ. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η πρώην σύζυγος του Μέρντοχ και ο Τόνι Μπλερ, είχαν συναντηθεί το 2012, αρκετές φορές στη βίλα της οικογένειας στην Καλιφόρνια και στο Λονδίνο.
Η κρίση στα Βρετανικά ΜΜΕ δεν αφορά τις παράνομες μεθόδους «αλίευσης» της είδησης αλλά έχει και οικονομικές προεκτάσεις.
Πριν περίπου από ένα χρόνο, στις 18 Φεβρουαρίου 2013, οι δημοσιογράφοι του BBC πραγματοποίησαν 24ωρη απεργία εκφράζοντας την αντίθεσή τους στις εκατοντάδες απολύσεις του κολοσσιαίου βρετανικού δικτύου καθώς αυτές είχαν ως αποτέλεσμα την περικοπή τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών.
Σημειώνεται, ότι από το 2004 μέχρι σήμερα έχουν χαθεί περισσότερες από 7.000 θέσεις εργασίας και σύμφωνα με το οργανόγραμμα της ηγεσίας του BBC, τα επόμενα τρία χρόνια θα γίνουν άλλες 2.000 απολύσεις. Οι περισσότερες περικοπές εργατικού δυναμικού έχουν γίνει στην Παγκόσμια Υπηρεσία του BBC (όπου έχει κλείσει και η Ελληνική), στο «BBC Scotland», στο «Five Live» και στο ασιατικό δίκτυο.
Τα τελευταία χρόνια μεγάλες σε περικοπές έχουν προχωρήσει και οι βρετανικοί εκδοτικοί όμιλοι «Haymarket» και «Daily Mail & General Trust», όπως επίσης και το γνωστό περιοδικό «Time Out».
Οι… Αμερικάνοι
Από το 2009 άρχισε να υλοποιείται, σε εντατικούς ρυθμούς, το σχέδιο… εξορθολογισμού των δαπανών με ότι αυτό συνεπάγεται και στις αμερικανικές εφημερίδες. Η «Νew Υork Τimes» και η «Washington Ρost», προχώρησαν σε μειώσεις μισθών ( χορηγώντας επιπλέον ημέρες άδειας), εθελουσία έξοδο και απολύσεις.
Την ίδια περίοδο, η εφημερίδα «The Washington Times» προχώρησε σταδιακά σε απολύσεις 370 εργαζομένων, αριθμός που ανέρχεται περίπου στο 40% του εργατικού της δυναμικού. Ο πρόεδρος και εκδότης της εφημερίδας, Τζόναθαν Σλέβιν, τόνισε ότι οι περικοπές έγιναν «για να εξασφαλίσουμε τη θέση μας και να προωθήσουμε το ζωτικό μας ρόλο στην εξελισσόμενη αγορά των ΜΜΕ εν’ μέσω μιας εποχής γεμάτης με οικονομικές προκλήσεις».
Απολύσεις – κυρίως στους ανταποκριτές της – έκανε και η εφημερίδα «The Miami Herald». Η εφημερίδα ανήκει στον όμιλο «McClatchy Company», ο οποίος έχει μειώσει το προσωπικό του σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20%. Υπενθυμίζεται ότι το 2006 είχε γίνει εξαγορά της «Knight-Ridder» από την «McClatchy» έναντι 4,5 δις δολαρίων σε χρήματα και μετοχές. Ο όμιλος που δημιουργήθηκε ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος στις ΗΠΑ ( με κριτήριο την καθημερινή κυκλοφορία και αναγνωσιμότητα που ανερχόταν στους 3,2 εκ. αναγνώστες) . Στο χαρτοφυλάκιο του κολοσσιαίου ομίλου περιλαμβάνονται 32 ημερήσιες εφημερίδες και 50 άλλα έντυπα.
Η ύφεση έχει πλήξει και τον αμερικανικό ηλεκτρονικό Τύπο. Άσπονδοι φίλοι, άλλοτε ορκισμένοι εχθροί, NBC και Fox News είχαν ανακοινώσει, από το 2008, την πρόθεσή τους να συνεργαστούν ώστε να μειώσουν τις δαπάνες των συνεργείων εξωτερικών μεταδόσεων. Από το 2009 τα γραφεία του NBC και του Fox στη Philadelphia έχουν κοινά συνεργεία, τα οποία καλύπτουν τα γεγονότα και στέλνουν εικόνα και στα δύο δίκτυα, αλλά το καθένα αξιοποιεί το οπτικό υλικό κατά βούληση.
Τέλη του Νοεμβρίου του 2013, ο δημοσιογραφικός κολοσσός «Tribune», ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στην κατάργηση 700 θέσεων εργασίας, από το μάρκετινγκ και τη διαφήμιση και όχι από το δημοσιογραφικό τμήμα, προκειμένου να διατηρήσει το υψηλό επίπεδο των εντύπων.
Στην εταιρεία ανήκουν επίσης, οι εφημερίδες Λος Άντζελες, Σικάγο Τρίμπιουν, οκτώ καθημερινές εφημερίδες και είκοσι τρεις τηλεοπτικοί σταθμοί. Σημειώνεται ότι παλαιότερα ο όμιλος είχε κηρύξει πτώχευση και επαναλειτούργησε.
Οι Ισπανοί…
Η οικονομική κρίση χτύπησε και την ιστορική ισπανική εφημερίδα «El País», η οποία τα τελευταία πέντε χρόνια έχει απολύσει περισσότερους από 130 δημοσιογράφους και έχει προχωρήσει σε περικοπές μισθών που αγγίζουν το 15%. Μόνο στη Μαδρίτη, τα τέλη του 2012, υπήρχαν περίπου 5.000 άνεργοι δημοσιογράφοι και 108 ΜΜΕ είχαν βάλει λουκέτο. Σε ολόκληρη την Ισπανία, από τα τέλη του 2008 μέχρι σήμερα υπάρχουν περισσότεροι από 11.500 άνεργοι δημοσιογράφοι. Ο μέσος μισθός των εργαζομένων αγγίζει τα 732 ευρώ!
Οι Ιταλοί
Ο Τύπος στην Ιταλία λικνίζεται στους ρυθμούς του “bunga - bunga” για τα σκάνδαλα του Μπερλουσκόνι, για το πώς τα ΜΜΕ που ανήκουν στον ισχυρό άνδρα της Ιταλίας στρέφονται εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων αλλά και πώς ο ίδιος, ενοχλημένος από τις αποκαλύψεις, προχωρά σε μηνύσεις εναντίον των ανταγωνιστικών εντύπων που βγάζουν τα… άπλυτά του στη φόρα.
Το φαινόμενο Μπερλουσκόνι είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαπλοκής των ΜΜΕ με την πολιτική και τα οικονομικά συμφέροντα. Ο Μπερλουσκόνι ξεκίνησε από τον κατασκευαστικό κλάδο, αγόρασε τηλεοπτικούς σταθμούς στους οποίους εξασφάλισε εθνική εμβέλεια, με νόμους, κομμένους και ραμμένους στα μέτρα του, δημιούργησε τη δική του ποδοσφαιρική ομάδα, ίδρυσε διαφημιστική εταιρία, αγόρασε τηλεοπτικά προγράμματα, τον κινηματογραφικό όμιλο Medusa και ίδρυσε δικό του κόμμα.
Τα ΜΜΕ που ανήκουν στον όμιλό του, προτείνουν να μπει λουκέτο στη RAI… αλά Ελληνικά. Η ιταλική εφημερίδα «Λίμπερο», πανηγύριζε το κλείσιμο της ΕΡΤ λέγοντας: «Να πουλήσουμε τη RAI. Να το κάνουμε, όπως στην Ελλάδα, να δώσουμε την δημόσια TV στους ιδιώτες». Φυσικά από τη σιωπή της RAI και την ιδιωτικοποίησή της, ωφελημένος θα ήταν ο Μπερλουσκόνι.
Τον Ιούλιο του 2010 για μία μέρα, η Ιταλία παρέμεινε χωρίς εφημερίδες, τηλεόραση και ραδιόφωνο λόγω της γενικής απεργίας που πραγματοποίησαν τα ιταλικά ΜΜΕ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τον υπό ψήφιση νόμο του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, που φίμωνε τον Τύπο.
Λίγα χρόνια νωρίτερα, ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι ξεκίνησε δικαστικές ενέργειες εναντίον μέσων ενημέρωσης στην Ιταλία, τη Βρετανία, τη Γαλλία και την Ισπανία, υποστηρίζοντας ότι τον δυσφήμησαν σε δημοσιεύματα προβάλλοντας την ιδιωτική του ζωή. Μόνο από την ιταλική εφημερίδα «Λα Ρεπούμπλικα», ο Μπερλουσκόνι ζητούσε αποζημίωση ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ.
Σε ότι αφορά την οικονομική κρίση, ο μεγαλύτερος ιταλικός εκδοτικός όμιλος Rcs Mediagroup, βλέπει τη χρηματιστηριακή αξία της εταιρείας να καταρρέει. Η «Κοριέρε ντέλα Σέρα», η ναυαρχίδα του ομίλου βρίσκεται στα πρόθυρα της πτώχευσης.
Στην ίδια μοίρα βρίσκονται και δεκάδες ΜΜΕ. Σύμφωνα με παλαιότερο, τηλεγράφημα του ιταλικού πρακτορείου ANSA, περίπου εκατό ιταλικές εφημερίδες κινδύνευαν να κλείσουν, λόγω της μη ανανέωσης των κρατικών επιδοτήσεων προς τον Τύπο για το 2012, στο πλαίσιο των μέτρων λιτότητας. Μεταξύ των τίτλων που απειλούνται είναι οι ιστορικές εφημερίδες της Αριστεράς «Ιλ Μανιφέστο», «Λ’ Ουνιτά» και η καθολική εφημερίδα «Αβενίρε».
Οι Γάλλοι
Γάλλοι, Γερμανοί και Ιταλοί εκδότες βλέπουν στο προφίλ της Google, έναν εχθρό που χρησιμοποιεί, τους δημοφιλείς τίτλους των εφημερίδων τους για να προσελκύσει πελάτες, χωρίς να τους αποδίδει πνευματικά δικαιώματα.
Η πρώτη μεγάλη νίκη ήρθε για τους Γάλλους εκδότες. Η αμερικανική εταιρεία, θα δημιουργήσει ένα ταμείο ύψους 60 εκ. ευρώ για τη διευκόλυνση της μετάβασης του Τύπου στον ψηφιακό κόσμο. Η συμφωνία υπεγράφη ανάμεσα στην Google και τους εκδότες του γαλλικού Τύπου. «Πρόκειται για ένα παγκόσμιας απήχησης γεγονός, τόσο στη μέθοδο – την αναζήτηση δηλαδή συμφωνίας μεταξύ ενός μεγάλου παγκόσμιου ομίλου και του γαλλικού Τύπου- όσο και στο αποτέλεσμα. Ένα ταμείο ύψους 60 εκ. ευρώ για τις επενδύσεις στο μέλλον, είναι μια πηγή υπερηφάνειας για τη Γαλλία που μπόρεσε να επιτύχει τη συμφωνία αυτή», είπε ο Φρανσουά Ολάντ.
Σημειώνεται ότι στο Βέλγιο, ανάλογη συμφωνία είχε επιτευχθεί, μετά από αντιπαράθεση που κράτησε έξι χρόνια μεταξύ της Google και του Copiepresse (του οργανισμού που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των βελγικών εφημερίδων).
Στα γειτονικά μας Σκόπια, έβαλαν λουκέτο, τα τελευταία τρία χρόνια, τρεις αντιπολιτευόμενες ημερήσιες εφημερίδες οι: «Vreme», «Spic» και «Koha e Re», (που ανήκουν στον όμιλο Ράμκοφσκι), μετά από πρόστιμα ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ που τους επέβαλε η κυβέρνηση.
Την τελευταία πενταετία, τα… ευχάριστα νέα για τον Τύπο, ήρθαν από την Κίνα. Η κινεζική κυβέρνηση έδωσε το «πράσινο φως» στα ΜΜΕ της χώρας να μεταδίδουν ειδήσεις που αφορούν διαδηλώσεις και εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, μετά τα ανεξέλεγκτα σχετικά δημοσιεύματα που υπήρχαν στο διαδίκτυο.
Τα δυσάρεστα έρχονται από την Τουρκία που ψήφισε, πριν λίγες μέρες, αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο γύρω από το διαδίκτυο, σύμφωνα με το οποίο οι αρχές μπορούν να μπλοκάρουν ιστοσελίδες χωρίς δικαστική έγκριση και να επιβάλλουν στους παρόχους την τήρηση αρχείου κινήσεων κάθε χρήστη.
πηγή: crashonline.gr
COMMENTS