Ο Ιησούς των γνωστικών: μία απρόσμενη ανακάλυψη
Η ανακάλυψη των αρχαίων κοπτικών κειμένων στην έρημο της Άνω Αιγύπτου παρουσιάζουν μία εντελώς διαφορετική εικόνα του Ιησού.
- Τι είναι ο Κανόνας της Αγίας Γραφής;
- Ποια βιβλία τον απαρτίζουν;
- Πως επιλέχθηκαν τα τέσσερα ευαγγέλια από τα πλέον των τριάντα που κυκλοφορούσαν ως έργα των αποστόλων;
- Ποια ήταν τα κριτήρια της επιλογής και τι εξυπηρετούσαν;
Διαβάζοντας αυτά τα ερωτήματα, κάποιος ίσως σκεφτεί ότι έχουν αποκλειστικά θρησκειολογικό ενδιαφέρον. Το παρόν άρθρο αποσκοπεί στο να δείξει το ότι, αντιθέτως: η επιλογή, ο διαχωρισμός των κανονικών από το σύνολο των πρωτο-χριστιανικών κειμένων, προκειμένου για τον σχηματισμό του Κανόνα του Ορθόδοξου Δόγματος, υπήρξε θεμελιώδης τόσο για τις δομές και το φαντασιακό των κοινωνιών, όσο και για τις σχέσεις τους με την εξουσία –κοσμική και εκκλησιαστική- από τους πρώτους αιώνες της χρονολογίας μας, έως και σήμερα.
Ας στρέψουμε, λοιπόν, την ματιά μας πίσω στο 170 μΧ, οπότε και ολοκληρώθηκε ο πρώτος «κανόνας», ο Muratorian Κανών. Η πρώτη αναφορά της λίστας των βιβλίων της Καινής Διαθήκης, σχεδόν όπως αυτά έχουν φτάσει ως εμάς, έγινε από των Ειρηναίο της Λυών ή Λούγδουνων, αλλιώς, τον Ειρηναίο, που αργότερα αγιοποιήθηκε. O Muratorian κανών περιλάμβανε όλα τα βιβλία της Καινής Διαθήκης εκτός από την προς Εβραίους, του Ιακώβου, και Γ` Ιωάννη. Το 363 μΧ, Στη Σύνοδο της Λαοδικείας καθορίστηκε ότι μόνο η Παλαιά Διαθήκη (μαζί με τα απόκρυφα) και τα 27 βιβλία της Καινής Διαθήκης έπρεπε να διαβάζονται στις εκκλησίες. Στη Σύνοδο της Ιππώνας (393 μΧ) και στη Σύνοδο της Καρθαγένης (397 μΧ) επιβεβαιώθηκε επίσης η αυθεντικότητα των 27 βιβλίων, και ο Κανών έλαβε την τελική, σημερινή του και αδιαμφισβήτητη μορφή.
Η επίσημη θέση της σημερινής εκκλησίας για την μέθοδο επιλογής και διαχωρισμού των κανονικών βιβλίων από τα απόκρυφα είναι το θεόπνευστό τους, και είναι χοντρικά αυτή:
«Στις Συνόδους που ακολούθησαν τον σχηματισμό του πρώτου κανόνος, ακολουθήθηκαν παρόμοιες με τις ακόλουθες αρχές για να καθοριστεί αν ένα βιβλίο της Καινής Διαθήκης είναι εμπνευσμένο από το Άγιο Πνεύμα:
1) Ήταν ο συγγραφέας Απόστολος ή είχε στενή σχέση με κάποιον Απόστολο;
2) Είναι το βιβλίο αποδεκτό από το σύνολο του Σώματος του Χριστού;
3) Περιέχει το βιβλίο τη σταθερή δογματική και ορθόδοξη διδασκαλία;
4) Έχει το βιβλίο στοιχεία υψηλών ηθικών και πνευματικών αξιών που αντανακλούν το έργο του Αγίου Πνεύματος;
Επαναλαμβάνουμε, είναι κρίσιμο να θυμόμαστε ότι η εκκλησία δεν καθόρισε τον κανόνα. Καμιά σύνοδος της πρώτης εκκλησίας δεν αποφάσισε τον κανόνα. Ήταν ο Θεός, και μόνο ο Θεός, που καθόρισε ποια βιβλία ανήκουν στην Αγία Γραφή. Ήταν απλά θέμα του Θεού να πείσει τους πιστούς Του για το τι είχε Αυτός αποφασίσει σχετικά.", αναφέρει, με γλαφυρό τρόπο, μία σημερινή, εκκλησιαστική διαδικτυακή πηγή.
Η μεγαλύτερη μερίδα, όμως, των ανεξάρτητων ερευνητών έχει αρκετά διαφορετική γνώμη. Η επιλογή των κειμένων μόνο από «θεϊκό» χέρι και πνεύμα δεν έγινε. Κάποιοι πιστεύουν ότι ότι η πρώτη σταχυολόγηση, αυτός ο πρώτος κανόνας έγινε από αυτόν τον περίτρανο μαχητή των αιρέσεων, τον Ειρηναίο της Λυών, ως απάντηση στον Κανόνα του γνωστικού Μαρκίωνα, που συντάχθηκε το 170μ.Χ. περίπου και περιελάμβανε ένα μόλις αποστολικό ευαγγέλιο.
Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο ίδιος ο ταγμένος πολέμιος των αιρέσεων (με απειλητικότερη όλων, για την εποχή, τον γνωστικισμό), δέκα χρόνια αργότερα το 180μ.Χ., ο Ειρηναίος σχημάτισε τον πρώτο Κανόνα, τον Μορατόριουμ Κανόνα των τεσσάρων ευαγγελίων (που ισχύει έως και τις μέρες μας). Με κριτήρια που φυσικά ουδεμία σχέση έχουν με αυτά που ως τέτοια παρουσιάζονται στο Κατά Αιρέσεων (ΙΙΙ/11,8):
Η επίσημη θέση της σημερινής εκκλησίας για την μέθοδο επιλογής και διαχωρισμού των κανονικών βιβλίων από τα απόκρυφα είναι το θεόπνευστό τους, και είναι χοντρικά αυτή:
«Στις Συνόδους που ακολούθησαν τον σχηματισμό του πρώτου κανόνος, ακολουθήθηκαν παρόμοιες με τις ακόλουθες αρχές για να καθοριστεί αν ένα βιβλίο της Καινής Διαθήκης είναι εμπνευσμένο από το Άγιο Πνεύμα:
1) Ήταν ο συγγραφέας Απόστολος ή είχε στενή σχέση με κάποιον Απόστολο;
2) Είναι το βιβλίο αποδεκτό από το σύνολο του Σώματος του Χριστού;
3) Περιέχει το βιβλίο τη σταθερή δογματική και ορθόδοξη διδασκαλία;
4) Έχει το βιβλίο στοιχεία υψηλών ηθικών και πνευματικών αξιών που αντανακλούν το έργο του Αγίου Πνεύματος;
Επαναλαμβάνουμε, είναι κρίσιμο να θυμόμαστε ότι η εκκλησία δεν καθόρισε τον κανόνα. Καμιά σύνοδος της πρώτης εκκλησίας δεν αποφάσισε τον κανόνα. Ήταν ο Θεός, και μόνο ο Θεός, που καθόρισε ποια βιβλία ανήκουν στην Αγία Γραφή. Ήταν απλά θέμα του Θεού να πείσει τους πιστούς Του για το τι είχε Αυτός αποφασίσει σχετικά.", αναφέρει, με γλαφυρό τρόπο, μία σημερινή, εκκλησιαστική διαδικτυακή πηγή.
Η μεγαλύτερη μερίδα, όμως, των ανεξάρτητων ερευνητών έχει αρκετά διαφορετική γνώμη. Η επιλογή των κειμένων μόνο από «θεϊκό» χέρι και πνεύμα δεν έγινε. Κάποιοι πιστεύουν ότι ότι η πρώτη σταχυολόγηση, αυτός ο πρώτος κανόνας έγινε από αυτόν τον περίτρανο μαχητή των αιρέσεων, τον Ειρηναίο της Λυών, ως απάντηση στον Κανόνα του γνωστικού Μαρκίωνα, που συντάχθηκε το 170μ.Χ. περίπου και περιελάμβανε ένα μόλις αποστολικό ευαγγέλιο.
Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο ίδιος ο ταγμένος πολέμιος των αιρέσεων (με απειλητικότερη όλων, για την εποχή, τον γνωστικισμό), δέκα χρόνια αργότερα το 180μ.Χ., ο Ειρηναίος σχημάτισε τον πρώτο Κανόνα, τον Μορατόριουμ Κανόνα των τεσσάρων ευαγγελίων (που ισχύει έως και τις μέρες μας). Με κριτήρια που φυσικά ουδεμία σχέση έχουν με αυτά που ως τέτοια παρουσιάζονται στο Κατά Αιρέσεων (ΙΙΙ/11,8):
«Γιατί, καθώς υπάρχουν τέσσερα σημεία στον ορίζοντα στα οποία ζούμε και τεσσάρων ειδών άνεμοι, και καθώς η Εκκλησία είναι απλωμένη σε όλη τη γη και το Ευαγγέλιο είναι ο στυλοβάτης, η βάση της Εκκλησίας, ανάσα ζωής, είναι φυσικό να υπάρχουν τέσσερις στυλοβάτες που εμπνέουν αθανασία στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα κι ανάβουν μια νέα ζωή στους ανθρώπους. Εκ τούτου αποδεικνύεται πως ο Λόγος, αρχιτέκτονας όλων των πραγμάτων, που κατοικεί τους ουρανούς και συντηρεί τα πάντα, αφού φανερώθηκε στους ανθρώπους, μας έδωσε το Ευαγγέλιο σε μια τετραπλή μορφή συνδεδεμένο όμως με το ίδιο Πνεύμα»
Στα χρόνια που ακολουθούν, ο Χριστιανισμός έχει ήδη ανακηρυχθεί ως η επίσημη θρησκεία της Αυτοκρατορίας, η κεντρική εξουσία βαδίζει μαζί με την εκκλησία, κάτι που γίνεται πέρα από φανερό στην 1η Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, το 325μ.Χ., στην οποία προεδρεύει ο Αυτοκράτορας (Κωνσταντίνος).
Κατ’ εντολήν του ίδιου, στην Σύνοδο δεν κρατιούνται πρακτικά, αλλά από επιστολές κάποιων παρευρισκόμενων επισκόπων, που γράφτηκαν τα χρόνια που ακολούθησαν, γνωρίζουμε ότι από τα βασικά θέματα της Συνόδου ήταν οι αιρέσεις και η αποκρυστάλλωση του Ορθοδόξου Δόγματος.
Ο περαιτέρω σκεπτικισμός θεμελιώνεται από επιχειρήματα όπως τα ακόλουθα:
Τα κείμενα που σχηματίζουν τον Κανόνα είναι στο σύνολό τους αντιγραφές των πρωτοτύπων και τα πρωτότυπα είναι επίσης στο σύνολό τους εξαφανισμένα –κάτι για το οποίο δεν υπάρχει αμφισβήτηση. Το ίδιο ισχύει για το σύνολο των κειμένων που απερρίφθησαν ως μη θεόπνευστα –εξαφανίστηκαν όλα τους. Μέχρι να φτάσουμε στην δεκαετία του 1940, σχεδόν δύο χιλιετίες αργότερα, για να ξαναβγούν στο φως τα κείμενα του Κουμράν και η βιβλιοθήκη του Ναγκ Χαμάντι.
Είναι επίσης ιστορικά τεκμηριωμένο ότι οι διωγμοί αλλοθρήσκων (παγανιστών, ανιμιστών, δωδεκαθεϊστών κλπ), όπως επίσης και η καταστροφή «απειλητικών», για το δόγμα, κειμένων και ιδεών αποτέλεσαν πρακτικές που ακολουθήθηκαν κατά κόρον από τις πρώτες εκκλησίες και τους πιστούς τους.
Διασημότερη των ενεργειών αυτών υπήρξε η πυρπόληση και ολοσχερής καταστροφή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, της πλουσιότερης (σύμφωνα με μαρτυρίες) βιβλιοθήκης σε ελληνικά, ελληνιστικά και μικρασιατικά χειρόγραφα. Ίσως έχει αξία να αναφερθεί εδώ, ότι το σύνολο σχεδόν των πρωτότυπων, πρωτοχριστιανικών χειρογράφων –αποδεκτών και μη από το ορθόδοξο δόγμα- ήταν γραμμένα στα ελληνικά και τα αραμαϊκά.
Σύμφωνα, πάντα, με αυτόν τον σκεπτικισμό, ο κοσμικο-εκκλησιαστικός δάκτυλος έφτασε και στις εξω-ευαγγελικές αναφορές, που αφορούσαν τα έργα και τις ημέρες του Ιησού Χριστού, που δεν ήσαν και πολλές. Τα χειρόγραφα του Φλάβιου Ιώσηπου, του 9ου και 12ου αιώνα, και η περίφημη περικοπή, η οποία υποτίθεται ότι αναφέρεται στον Ιησού και περιέχεται στο δεύτερο μόνο μέρος, αποτελεί κατά την γνώμη του συνόλου σχεδόν των ανεξάρτητων ερευνητών μια χονδροειδή παρεμβολή. Επίσης, είναι και τα υποτιθέμενα χειρόγραφα του Τάκιτου («Ιστορίες» και «Χρονικά»), του 9ου και 11ου αιώνα, απ’ όπου λείπει όλη η περίοδος ανάμεσα στο 28μχ και το 34μχ…
Ένας από τους πρώτους -και διασημότερους- ανεξάρτητους ερευνητές που κατηγόρησε την πρώτη εκκλησία για παραχάραξη της παράδοσης, παραποίηση των γραφών και πλαστογράφηση των Πατέρων υπήρξε ο θεμελιωτής των θετικών επιστημών, Ισαάκ Νεύτων. (διαβάστε απόσπασμα από το πόρισμα της τριαντάχρονης έρευνας του, στην σχετική παραπομπή, μετά το τέλος του κειμένου).
Ποια ήσαν, λοιπόν, η κατευθυντήρια γραμμή, ποια η στρατηγική, βάσει της οποίας ξαναγράφτηκε σχεδόν στο σύνολό της η ιστορία του κεντρικού προσώπου του χριστιανισμού; Για να αποφύγουμε εικασίες και την υποβολή συμπερασμάτων, ας ανατρέξουμε στα ίδια τα αρχαία χειρόγραφα, σε εκείνα τα κείμενα που θάφτηκαν και κράτησαν τα μυστικά τους θαμμένα για σχεδόν δύο χιλιετίες, προκειμένου να ξαναδούν το φως του ήλιου στην δική μας εποχή, τώρα που φαίνεται πως αμφισβητείται και επανεξετάζεται τόσο το παλιό όσο και το καινούριο;
Πάμε λοιπόν…
Το 1949, στην περιοχή του Χηνοβοσκείου της Άνω Αιγύπτου, ανακαλύφθηκε μία συλλογή αρχαίων παπύρων, που μας αποκάλυψε δεκατρείς χειρόγραφους κώδικες σαραντατεσσάρων, άγνωστων έως τότε, κειμένων που ανήκουν στην αίρεση του γνωστικισμού. Είναι στο σύνολό τους σχεδόν γραμμένα στην κοπτική διάλεκτο της Άνω Αιγύπτου -την σαχιδική- η οποία είναι η πιο σημαντική στην λογοτεχνική ιστορία των κοπτών. Το έργο αποτελεί συλλογική εργασία μίας ομάδας αντιγραφέων-μεταφραστών και αποτελεί αντίγραφο του ελληνικού πρωτοτύπου, το οποίο (δεν μας προκαλεί καμία έκπληξη) είναι άφαντο. Η αντιγραφή χρονολογείται μετά από το 391μ.Χ.
Σας παραθέτω μία επιλογή αποσπασμάτων του κοπτικού κειμένου του Ευαγγελίου του Θωμά (στα κείμενα αναφέρεται συχνά ως Δίδυμος Ιούδας Θωμάς), που αποτελείται κυρίως από Λόγια που αποδίδονται στον Ιησού, και τα συμπεράσματα δικά σας:
Κατ’ εντολήν του ίδιου, στην Σύνοδο δεν κρατιούνται πρακτικά, αλλά από επιστολές κάποιων παρευρισκόμενων επισκόπων, που γράφτηκαν τα χρόνια που ακολούθησαν, γνωρίζουμε ότι από τα βασικά θέματα της Συνόδου ήταν οι αιρέσεις και η αποκρυστάλλωση του Ορθοδόξου Δόγματος.
Ο περαιτέρω σκεπτικισμός θεμελιώνεται από επιχειρήματα όπως τα ακόλουθα:
Τα κείμενα που σχηματίζουν τον Κανόνα είναι στο σύνολό τους αντιγραφές των πρωτοτύπων και τα πρωτότυπα είναι επίσης στο σύνολό τους εξαφανισμένα –κάτι για το οποίο δεν υπάρχει αμφισβήτηση. Το ίδιο ισχύει για το σύνολο των κειμένων που απερρίφθησαν ως μη θεόπνευστα –εξαφανίστηκαν όλα τους. Μέχρι να φτάσουμε στην δεκαετία του 1940, σχεδόν δύο χιλιετίες αργότερα, για να ξαναβγούν στο φως τα κείμενα του Κουμράν και η βιβλιοθήκη του Ναγκ Χαμάντι.
Είναι επίσης ιστορικά τεκμηριωμένο ότι οι διωγμοί αλλοθρήσκων (παγανιστών, ανιμιστών, δωδεκαθεϊστών κλπ), όπως επίσης και η καταστροφή «απειλητικών», για το δόγμα, κειμένων και ιδεών αποτέλεσαν πρακτικές που ακολουθήθηκαν κατά κόρον από τις πρώτες εκκλησίες και τους πιστούς τους.
Διασημότερη των ενεργειών αυτών υπήρξε η πυρπόληση και ολοσχερής καταστροφή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, της πλουσιότερης (σύμφωνα με μαρτυρίες) βιβλιοθήκης σε ελληνικά, ελληνιστικά και μικρασιατικά χειρόγραφα. Ίσως έχει αξία να αναφερθεί εδώ, ότι το σύνολο σχεδόν των πρωτότυπων, πρωτοχριστιανικών χειρογράφων –αποδεκτών και μη από το ορθόδοξο δόγμα- ήταν γραμμένα στα ελληνικά και τα αραμαϊκά.
Σύμφωνα, πάντα, με αυτόν τον σκεπτικισμό, ο κοσμικο-εκκλησιαστικός δάκτυλος έφτασε και στις εξω-ευαγγελικές αναφορές, που αφορούσαν τα έργα και τις ημέρες του Ιησού Χριστού, που δεν ήσαν και πολλές. Τα χειρόγραφα του Φλάβιου Ιώσηπου, του 9ου και 12ου αιώνα, και η περίφημη περικοπή, η οποία υποτίθεται ότι αναφέρεται στον Ιησού και περιέχεται στο δεύτερο μόνο μέρος, αποτελεί κατά την γνώμη του συνόλου σχεδόν των ανεξάρτητων ερευνητών μια χονδροειδή παρεμβολή. Επίσης, είναι και τα υποτιθέμενα χειρόγραφα του Τάκιτου («Ιστορίες» και «Χρονικά»), του 9ου και 11ου αιώνα, απ’ όπου λείπει όλη η περίοδος ανάμεσα στο 28μχ και το 34μχ…
Ένας από τους πρώτους -και διασημότερους- ανεξάρτητους ερευνητές που κατηγόρησε την πρώτη εκκλησία για παραχάραξη της παράδοσης, παραποίηση των γραφών και πλαστογράφηση των Πατέρων υπήρξε ο θεμελιωτής των θετικών επιστημών, Ισαάκ Νεύτων. (διαβάστε απόσπασμα από το πόρισμα της τριαντάχρονης έρευνας του, στην σχετική παραπομπή, μετά το τέλος του κειμένου).
Ποια ήσαν, λοιπόν, η κατευθυντήρια γραμμή, ποια η στρατηγική, βάσει της οποίας ξαναγράφτηκε σχεδόν στο σύνολό της η ιστορία του κεντρικού προσώπου του χριστιανισμού; Για να αποφύγουμε εικασίες και την υποβολή συμπερασμάτων, ας ανατρέξουμε στα ίδια τα αρχαία χειρόγραφα, σε εκείνα τα κείμενα που θάφτηκαν και κράτησαν τα μυστικά τους θαμμένα για σχεδόν δύο χιλιετίες, προκειμένου να ξαναδούν το φως του ήλιου στην δική μας εποχή, τώρα που φαίνεται πως αμφισβητείται και επανεξετάζεται τόσο το παλιό όσο και το καινούριο;
Πάμε λοιπόν…
Το 1949, στην περιοχή του Χηνοβοσκείου της Άνω Αιγύπτου, ανακαλύφθηκε μία συλλογή αρχαίων παπύρων, που μας αποκάλυψε δεκατρείς χειρόγραφους κώδικες σαραντατεσσάρων, άγνωστων έως τότε, κειμένων που ανήκουν στην αίρεση του γνωστικισμού. Είναι στο σύνολό τους σχεδόν γραμμένα στην κοπτική διάλεκτο της Άνω Αιγύπτου -την σαχιδική- η οποία είναι η πιο σημαντική στην λογοτεχνική ιστορία των κοπτών. Το έργο αποτελεί συλλογική εργασία μίας ομάδας αντιγραφέων-μεταφραστών και αποτελεί αντίγραφο του ελληνικού πρωτοτύπου, το οποίο (δεν μας προκαλεί καμία έκπληξη) είναι άφαντο. Η αντιγραφή χρονολογείται μετά από το 391μ.Χ.
Σας παραθέτω μία επιλογή αποσπασμάτων του κοπτικού κειμένου του Ευαγγελίου του Θωμά (στα κείμενα αναφέρεται συχνά ως Δίδυμος Ιούδας Θωμάς), που αποτελείται κυρίως από Λόγια που αποδίδονται στον Ιησού, και τα συμπεράσματα δικά σας:
«…
Ο Ιησούς είπε: Δεν αρπάζουμε το σπίτι των ισχυρών, εκτός αν τους δέσουμε τα χέρια. Τότε μπορούμε να αναποδογυρίσουμε τα πάντα.
Οι μαθητές τον ρώτησαν: Ποια θα είναι η μέρα της παρουσίας Σου; Ο Ιησούς απάντησε: Την μέρα που θα γδυθείτε χωρίς να ντρέπεστε. Την μέρα που θα είστε γυμνοί σαν τα νεογέννητα παιδιά, που πατούν πάνω στα ρούχα τους, τότε θα δείτε τον Υιό του Ζώντος. Για εσάς, δεν θα υπάρχει πια φόβος.
Ο Ιησούς είπε: Οι Φαρισαίοι και οι Γραμματείς έλαβαν τα κλειδιά της γνώσης και τα έκρυψαν. Δεν εισήλθαν στο εσωτερικό της, και εκείνους που θέλουν να μπουν τους εμποδίζουν. Εσείς, να είστε προσεκτικοί όπως το φίδι και απλοί όπως το περιστέρι.
Ο Ιησούς είπε: Αν δύο κάνουν ειρήνη μεταξύ τους μέσα στο ίδιο σπίτι, θα πουν βουνό: «απομακρύνσου», κι εκείνο θα απομακρυνθεί.
Ο Ιησούς είπε: Μακάριοι εσείς, οι ενωμένοι και εκλεκτοί, θα βρείτε το Βασίλειο. Προέρχεστε από αυτό και εκεί επιστρέφετε.Ο Ιησούς είπε: Μακάριοι εσείς οι πτωχοί, το Βασίλειο των Ουρανών σας ανήκει.
Ο Ιησούς είπε: Αυτός που δεν ελευθερώνεται από τον πατέρα του και την μητέρα του δεν θα μπορέσει να γίνει μαθητής μου. Αυτός που δεν ελευθερώνεται από τους αδελφούς και τις αδελφές του και δεν κουβαλά τον σταυρό του, όπως κουβαλώ εγώ τον δικό μου, δεν είναι αντάξιός μου.
Ο Ιησούς είπε: Εκείνος που ανακαλύπτει τον κόσμο ανακαλύπτει ένα κουφάρι. Και εκείνον που ανακαλύπτει ένα κουφάρι, ο κόσμος δεν μπορεί να τον χωρέσει πια.
Ο Ιησούς είπε: Μακάριος είναι αυτός που γνώρισε δοκιμασίες. Εισήλθε στην ζωή.
Ο Ιησούς είπε: Ήταν ένας άνθρωπος πλούσιος που είχε πολλά χρήματα. Είπε: θα χρησιμοποιήσω τα χρήματά μου για να σπείρω, να θερίσω, να φυτέψω, να θερίσω, να γεμίσω τις αποθήκες μου με τόσους καρπούς ώστε να μην μου λείψει τίποτε. Αυτά σκεπτόταν μέσα του. Την ίδια νύχτα πέθανε. Όποιος έχει αυτιά,ας ακούσει!
Ο Ιησούς είπε: Εκείνος που ανακαλύπτει τον κόσμο, γνωρίζει το κορμί. Αλλά για εκείνον που ανακαλύπτει το κορμί ο κόσμος δεν είναι αντάξιός του.
Ο Ιησούς είπε: Όταν βλέπετε σε ποιον μοιάζετε, χαίρεστε. Αλλά όταν θα δείτε τις εικόνες σας, εκείνες που ήσαν πριν από εσάς, που δεν πεθαίνουν ούτε φανερώνονται, τι μεγαλείο!
Ο Ιησούς είπε: Άθλιο το σώμα που εξαρτάται από άλλο σώμα. Άθλια η ψυχή που εξαρτάται από αυτά τα δύο.
Ο Ιησούς είπε: Εκείνος που ψάχνει θα βρει –σε εκείνον που χτυπά από μέσα θα του ανοίξουν.
Ο Ιησούς είπε: Αν κάνετε τους δύο –ΈΝΑΝ- θα γίνετε Υιοί του Ανθρώπου. Και αν πείτε: Βουνό, απομακρύνσου, θα απομακρυνθεί.
Ο Ιησούς είπε: Οι ουρανοί και η γη θα συσπειρωθούν ενώπιόν σας. Ο ζωντανός, ερχόμενος από τον Ζώντα, δεν θα γνωρίσει ούτε φόβο ούτε θάνατο διότι έχει ειπωθεί: Εκείνον που γνωρίζει τον εαυτό του, ο κόσμος δεν μπορεί να τον συμπεριλάβει.Οι μαθητές τον ρώτησαν: Πότε θα έλθει η Βασιλεία; Ο Ιησούς αποκρίθηκε: Δεν θα την δούμε να έρχεται αν καιροφυλακτούμε. Δεν θα πούμε: Να είναι εκεί ή είναι εδώ. Η Βασιλεία του Πατρός είναι διασκορπισμένη σε όλη την γη και οι άνθρωποι δεν την βλέπουν.
Ο Ιησούς είπε: Δύο θα αναπαυθούν σε ένα κρεβάτι, ο ένας θα πεθάνει ο άλλος θα ζήσει. Η Σαλώμη τον ρώτησε: Ποιος είσαι άνθρωπε, από πού έρχεσαι; Από ποιον γεννήθηκες; Για να έρθεις στο κρεβάτι μου και να φας στο τραπέζι μου; Ο Ιησούς της απάντησε: είμαι Εκείνος που προέρχεται από Εκείνον που είναι η Ελευθερία. Μου εδόθη ό,τι έρχεται από τον Πατέρα μου. Η Σαλώμη απάντησε: Είμαι η μαθήτριά σου. Ο Ιησούς της είπε: Γι αυτό βεβαιώνω ότι όταν ο μαθητής είναι ανοικτός, είναι γεμάτος φως. Όταν διχάζεται είναι γεμάτος σκότος.
Είπε ο Ιησούς: Αυτός που αναζητεί, ας συνεχίσει να αναζητεί ώσπου να εύρει και όταν θα εύρει θα θαμπωθεί, και θαμπωμένος θα βασιλεύσει, και θα βασιλεύσει στο Όλον.
Είπε ο Ιησούς: αν εκείνοι που σας καθοδηγούν σας πουν: Ιδού η Βασιλεία του Ουρανού, τότε τα πουλιά βρίσκονται πιο κοντά του απ’ ότι εσείς. Αν σας πουν: ιδού είναι στη θάλασσα, τότε τα ψάρια το γνωρίζουν ήδη… Το Βασίλειο βρίσκεται μέσα σας, και βρίσκεται έξω από εσάς.
Όταν θα γνωρίσετε τον εαυτό σας, τότε θα γνωρίζεστε μέσα σας και θα γνωρίζετε ότι είστε οι γυιοί του Ζώντος Πατρός αλλά αν δεν γνωρίζετε τον εαυτό σας, βρίσκεστε μέσα στην ματαιότητα, και είστε ματαιότης.…»
Τι είναι αυτό που περιέχουν αυτά τα παράξενα και κάπως κωδικοποιημένα Λόγια που αποδίδονται (από τον συγγραφέα του πρωτότυπου χειρογράφου) στον Ιησού, που θεωρήθηκαν τόσο βλαβερά και επικίνδυνα από τις πρώτες εκκλησίες, ώστε να γίνουν αντικείμενο διωγμών, να βρεθούν να καταστραφούν και να αναγκάσουν τους κόπτες γνωστικούς κατόχους να τα θάψουν σε πιθάρια, στα βάθη της Αιγυπτιακής ερήμου, ώστε να βεβαιωθούν ότι θα ξεφύγουν της μήνις των διωκτών τους;
Δεν θα ρισκάρουμε μία εικασία για απάντηση, θα αρκεστούμε στην παράθεση του γνωστικού μύθου του οράματος της ανάληψης του Παύλου στους επτά ουρανούς:
Δεν θα ρισκάρουμε μία εικασία για απάντηση, θα αρκεστούμε στην παράθεση του γνωστικού μύθου του οράματος της ανάληψης του Παύλου στους επτά ουρανούς:
... Στον έβδομο ουρανό, τον πλησιάζει ένα ον που έχει την μορφή ενός ηλικιωμένου άντρα:(Αποκάλυψη του Παύλου, βιβλιοθήκη του Ναγκ Χαμάντι, βιβλίο 9ο)“Που πηγαίνεις μακάριε, Παύλο, που είσαι εκλεκτός από τότε που γεννήθηκες;”Ο Παύλος συμβουλεύεται τον άγγελο οδηγό του, ο οποίος με ένα νεύμα τον παροτρύνει να απαντήσει στον ηλικιωμένο άντρα:“Θα επιστρέψω στο μέρος απ' όπου ήρθα... στον κόσμο των θνητών,όπου ίσως να γίνω υποτελής και πάλι στην δουλεία της Βαβυλώνος”
του Δημήτρη Μαμάκου
Παραπομπή:
Ο Ισαάκ Νεύτων, η θρυλική ιδιοφυία που θεμελίωσε τις θετικές επιστήμες, μελετά για περισσότερα από τριάντα χρόνια τις Γραφές και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η εκκλησία του τρίτου και τέταρτου αιώνα είχε προβεί σε σωρεία παραποιήσεων της Γραφής και πλαστογραφήσεων των Πατέρων. Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από την βιογραφία του (του Richard Westfall) και συνιστά ένα τμήμα του προϊόντος της πολυετούς του έρευνας, τεκμηριωμένο με την αφοσιωμένη συνέπεια της μεθόδου του Νεύτωνα.
Η πίστη ότι μία πολύ μεγάλη απάτη, που ξεκίνησε τον τέταρτο και πέμπτο αιώνα, είχε διαστρεβλώσει την κληρονομιά της πρώτης εκκλησίας, κυρίευε σιγά-σιγά τον Νεύτωνα. Στο επίκεντρο της απάτης ήταν οι Γραφές, για τις οποίες άρχισε να πιστεύει πως είχαν παραποιηθεί για να στηρίξουν το τριαδικό δόγμα. Είναι αδύνατον να πούμε πότε εδραιώθηκε η πίστη μέσα του. Ήδη οι αρχικές σημειώσεις μαρτυρούν τις πρώτες αμφιβολίες. Όχι μόνο δεν κατέπνιξε τις αμφιβολίες, αλλά άφησε να τον κυριεύσουν, “Ότι τρεις εισιν οι μαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το Άγιον Πνεύμα, και ούτοι οι τρεις εν εισι”: αυτή είναι η διατύπωση από την Ιωάννου Α' ε'7, που διάβασε στην Βίβλο. “Δεν διαβάζεται έτσι στην συριακή Βίβλο”, ανακάλυψε ο Νεύτων, και συνεχίζει: “Όχι από τους Ιγνάτιο, Ιουστίνο, Ειρηναίο, Τερτυλλ., Ωριγένη, Αθανασ. Ναζιανζηνό Διδυμ. Χρυσόστομο, Ιλάριο, Αυγουστίνο, Βέδα, και άλλους. Κια ίσως ο Ιερώνυμος είναι ο πρώτος που το διαβάζει έτσι.” “Και ομολογουμένως μέγα εστί το της ευσεβείας μυστήριον· Θεός φανερώθηκε εν σαρκί....” έτσι αναφέρεται στην Προς Τιμόθεον Α' γ'16, στην ορθόδοξη εκδοχή. Η λέξη Θεός είναι προφανώς ζωτικής σημασίας για την αξιοποίηση του στίχου στην στήριξη του Τριαδικού δόγματος. Ο Νεύτωνας βρήκε ότι παλιότερες εκδοχές δεν περιείχαν την λέξη αυτή, αλλά έγραφαν μόνο: “μέγα εστί το της ευσεβείας μυστήριο ο εφανερώθη εν σαρκί”. “Επιπλέον, τον τέταρτο και πέμπτον αιώνα”, σημειώνει, “το εδάφιο αυτό δεν αναφερόταν κατά των Αρειανών”.
Οι παραποιήσεις της Γραφής επήλθαν σχετικά αργά. Η προγενέστερη παραποίηση του δόγματος, που χρειαζόταν την παραποίηση της Γραφής για να στηριχθεί, έγινε τον τέταρτο αιώνα, όταν ο θρίαμβος του Αθανασίου επί του Αρείου επέβαλε το πλαστό δόγμα της Τριάδας στον Χριστιανισμό. Στο τριαδικό δόγμα κεντρική θέση κατείχε το επίθετο ομοούσιος, που χρησιμοποιήθηκε για τον ισχυρισμό ότι ο Υιός είναι ομοούσιος με τον Πατέρα. Ο Νεύτωνας είχε την τάση να αποκαλεί τους οπαδούς τους Αθανάσιου “ομοουσιανούς”. Σε μία πρώτη σκιαγράφηση της ιστορίας της Εκκλησίας κατά τον τέταρτο αιώνα, περιέγραφε πως οι αντίπαλοι του Άρειου στη Σύνοδο της Νίκαιας ήθελαν να στηρίξουν την επιχειρηματολογία τους μόνο σε παραπομπές στις Γραφές, στο πλαίσιο της κίνησής τους να απορρίψουν τον Αρειανισμό και να διαδηλώσουν την δική τους πίστη ότι ο Υιός είναι ο αιώνιος, άκτιστος λόγος. Ωστόσο, η διαμάχη τους ανάγκασε να ισχυριστούν πως ο Υιός είναι ομοούσιος με τον Πατέρα, έστω κι αν αυτή η λέξη δεν υπάρχει στη Γραφή: “Δηλαδή όταν οι Πατέρες δεν ήταν σε θέση να υποστηρίξουν τη θέση του Αλέξανδρου [του Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, που είχε κατηγορήσει τον Άρειο ως αιρετικό] με βάση τις γραφές, προτίμησαν να εγκαταλείψουν τις γραφές παρά να μην καταδικάσουν τον Άρειο.” Ο Ευσέβιος Νικομήδειας είχε εισαγάγει τη λέξη ομοούσιος στη διαμάχη ως ένα σαφώς αιρετικό, απαράδεκτο επακόλουθο της αντι-αρειανικής θέσης:
Έτσι βλέπετε οι Πατέρες αυτοί δεν πήραν την λέξη από την παράδοση αλλά από την επιστολή του Ευσεβίου, όπου όμως την πρόβαλλε ως επακόλουθο του δόγματος του Αλεξάνδρου, για το οποίο θεωρούσε ότι απείχε τόσο από το νόημα της Εκκλησίας που ούτε και εκείνοι οι ίδιοι δεν μπορούσαν να το αποδεχθούν, όμως το επέλεξαν επειδή ήταν στον αντίποδα του Αρείου.
Ο Αθανάσιος ισχυρίστηκε ότι η ορθόδοξη χρήση του όρου ομοούσιος δεν ξεκίνησε από την Σύνοδο της Νικαίας, αλλά απαντά, λόγου χάρη, στα συγγράμματα του Πατέρα του τρίτου αιώνα Διονύσου Αλεξανδρείας. Με προσεκτική μελέτη ο Νεύτωνας ανακάλυψε πως ο Αθανάσιος είχε εσκεμμένα διαστρεβλώσει τον Διονύσιο έτσι ώστε να παρουσιάσει ότι αποδεχόταν έναν όρο που στην ουσία θεωρούσε αιρετικό. Και άλλοι από τους πρώτους Πατέρες είχαν πλαστογραφηθεί. Για παράδειγμα, λέξεις είχαν “δόλια εισαχθεί” στις επιστολές του Ιγνατίου, του δευτέρου αιώνα, για να τους προσδώσουν μία χροιά τριαδικότητας. Ο Αθανάσιος είχε επίσης παραποιήσει τη διακήρυξη της Συνόδου της Σαρδικής για τον ίδιο σκοπό.
Και παρακάτω σημειώνεται., στην ίδια βιογραφία, (και αυτό ισοδυναμεί με μία πολιτικής τάξης ανάλυση, πια, από τον θεμελιωτή των θετικών επιστημών)..
...Στο τέλος ο Νεύτωνας πείσθηκε πως μία καθολική παραποίηση του Χριστιανισμού ακολούθησε την κεντρική αυτή παραποίηση του δόγματος. Η συγκέντρωση της εκκλησιαστικής εξουσίας στα χέρια της ιεραρχίας είχε αντικαταστήσει την πολιτική διοίκηση της πρώτης εκκλησίας. Ο διεστραμμένος θεσμός του μοναχισμού ξεπηδούσε από την ίδια πηγή. Ο Αντώνιος ήταν προστατευόμενος του Αθανασίου και οι “ομοουσιανοί” είχαν εισαγάγει μοναχούς στην διοίκηση της εκκλησίας. Τον τέτερτο αιώνα το τριαδικό δόγμα μόλυνε κάθε στοιχείο του Χριστιανισμού. Αν και δεν το είπε ξεκάθρα, προφανώς πίστευε πως η προτεσταντική μεταρρύθμιση δεν είχε θίξει την εστία της μόλυνσης. Στο Καίμπριτζ της δεκαετίας του 1670, το έδαφος δεν ήταν πρόσφορο για μια δική του μεταρρύθμιση. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί ο Νεύτωνας άρχισε να χάνει την υπομονή του με τις οχλήσεις από περισπασμούς ήσσονος σημασίας όπως η Οπτική και τα Μαθηματικά.
Είχε προσηλωθεί σε...
Ο Ισαάκ Νεύτων, η θρυλική ιδιοφυία που θεμελίωσε τις θετικές επιστήμες, μελετά για περισσότερα από τριάντα χρόνια τις Γραφές και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η εκκλησία του τρίτου και τέταρτου αιώνα είχε προβεί σε σωρεία παραποιήσεων της Γραφής και πλαστογραφήσεων των Πατέρων. Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από την βιογραφία του (του Richard Westfall) και συνιστά ένα τμήμα του προϊόντος της πολυετούς του έρευνας, τεκμηριωμένο με την αφοσιωμένη συνέπεια της μεθόδου του Νεύτωνα.
Η πίστη ότι μία πολύ μεγάλη απάτη, που ξεκίνησε τον τέταρτο και πέμπτο αιώνα, είχε διαστρεβλώσει την κληρονομιά της πρώτης εκκλησίας, κυρίευε σιγά-σιγά τον Νεύτωνα. Στο επίκεντρο της απάτης ήταν οι Γραφές, για τις οποίες άρχισε να πιστεύει πως είχαν παραποιηθεί για να στηρίξουν το τριαδικό δόγμα. Είναι αδύνατον να πούμε πότε εδραιώθηκε η πίστη μέσα του. Ήδη οι αρχικές σημειώσεις μαρτυρούν τις πρώτες αμφιβολίες. Όχι μόνο δεν κατέπνιξε τις αμφιβολίες, αλλά άφησε να τον κυριεύσουν, “Ότι τρεις εισιν οι μαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το Άγιον Πνεύμα, και ούτοι οι τρεις εν εισι”: αυτή είναι η διατύπωση από την Ιωάννου Α' ε'7, που διάβασε στην Βίβλο. “Δεν διαβάζεται έτσι στην συριακή Βίβλο”, ανακάλυψε ο Νεύτων, και συνεχίζει: “Όχι από τους Ιγνάτιο, Ιουστίνο, Ειρηναίο, Τερτυλλ., Ωριγένη, Αθανασ. Ναζιανζηνό Διδυμ. Χρυσόστομο, Ιλάριο, Αυγουστίνο, Βέδα, και άλλους. Κια ίσως ο Ιερώνυμος είναι ο πρώτος που το διαβάζει έτσι.” “Και ομολογουμένως μέγα εστί το της ευσεβείας μυστήριον· Θεός φανερώθηκε εν σαρκί....” έτσι αναφέρεται στην Προς Τιμόθεον Α' γ'16, στην ορθόδοξη εκδοχή. Η λέξη Θεός είναι προφανώς ζωτικής σημασίας για την αξιοποίηση του στίχου στην στήριξη του Τριαδικού δόγματος. Ο Νεύτωνας βρήκε ότι παλιότερες εκδοχές δεν περιείχαν την λέξη αυτή, αλλά έγραφαν μόνο: “μέγα εστί το της ευσεβείας μυστήριο ο εφανερώθη εν σαρκί”. “Επιπλέον, τον τέταρτο και πέμπτον αιώνα”, σημειώνει, “το εδάφιο αυτό δεν αναφερόταν κατά των Αρειανών”.
Οι παραποιήσεις της Γραφής επήλθαν σχετικά αργά. Η προγενέστερη παραποίηση του δόγματος, που χρειαζόταν την παραποίηση της Γραφής για να στηριχθεί, έγινε τον τέταρτο αιώνα, όταν ο θρίαμβος του Αθανασίου επί του Αρείου επέβαλε το πλαστό δόγμα της Τριάδας στον Χριστιανισμό. Στο τριαδικό δόγμα κεντρική θέση κατείχε το επίθετο ομοούσιος, που χρησιμοποιήθηκε για τον ισχυρισμό ότι ο Υιός είναι ομοούσιος με τον Πατέρα. Ο Νεύτωνας είχε την τάση να αποκαλεί τους οπαδούς τους Αθανάσιου “ομοουσιανούς”. Σε μία πρώτη σκιαγράφηση της ιστορίας της Εκκλησίας κατά τον τέταρτο αιώνα, περιέγραφε πως οι αντίπαλοι του Άρειου στη Σύνοδο της Νίκαιας ήθελαν να στηρίξουν την επιχειρηματολογία τους μόνο σε παραπομπές στις Γραφές, στο πλαίσιο της κίνησής τους να απορρίψουν τον Αρειανισμό και να διαδηλώσουν την δική τους πίστη ότι ο Υιός είναι ο αιώνιος, άκτιστος λόγος. Ωστόσο, η διαμάχη τους ανάγκασε να ισχυριστούν πως ο Υιός είναι ομοούσιος με τον Πατέρα, έστω κι αν αυτή η λέξη δεν υπάρχει στη Γραφή: “Δηλαδή όταν οι Πατέρες δεν ήταν σε θέση να υποστηρίξουν τη θέση του Αλέξανδρου [του Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, που είχε κατηγορήσει τον Άρειο ως αιρετικό] με βάση τις γραφές, προτίμησαν να εγκαταλείψουν τις γραφές παρά να μην καταδικάσουν τον Άρειο.” Ο Ευσέβιος Νικομήδειας είχε εισαγάγει τη λέξη ομοούσιος στη διαμάχη ως ένα σαφώς αιρετικό, απαράδεκτο επακόλουθο της αντι-αρειανικής θέσης:
Έτσι βλέπετε οι Πατέρες αυτοί δεν πήραν την λέξη από την παράδοση αλλά από την επιστολή του Ευσεβίου, όπου όμως την πρόβαλλε ως επακόλουθο του δόγματος του Αλεξάνδρου, για το οποίο θεωρούσε ότι απείχε τόσο από το νόημα της Εκκλησίας που ούτε και εκείνοι οι ίδιοι δεν μπορούσαν να το αποδεχθούν, όμως το επέλεξαν επειδή ήταν στον αντίποδα του Αρείου.
Ο Αθανάσιος ισχυρίστηκε ότι η ορθόδοξη χρήση του όρου ομοούσιος δεν ξεκίνησε από την Σύνοδο της Νικαίας, αλλά απαντά, λόγου χάρη, στα συγγράμματα του Πατέρα του τρίτου αιώνα Διονύσου Αλεξανδρείας. Με προσεκτική μελέτη ο Νεύτωνας ανακάλυψε πως ο Αθανάσιος είχε εσκεμμένα διαστρεβλώσει τον Διονύσιο έτσι ώστε να παρουσιάσει ότι αποδεχόταν έναν όρο που στην ουσία θεωρούσε αιρετικό. Και άλλοι από τους πρώτους Πατέρες είχαν πλαστογραφηθεί. Για παράδειγμα, λέξεις είχαν “δόλια εισαχθεί” στις επιστολές του Ιγνατίου, του δευτέρου αιώνα, για να τους προσδώσουν μία χροιά τριαδικότητας. Ο Αθανάσιος είχε επίσης παραποιήσει τη διακήρυξη της Συνόδου της Σαρδικής για τον ίδιο σκοπό.
Και παρακάτω σημειώνεται., στην ίδια βιογραφία, (και αυτό ισοδυναμεί με μία πολιτικής τάξης ανάλυση, πια, από τον θεμελιωτή των θετικών επιστημών)..
...Στο τέλος ο Νεύτωνας πείσθηκε πως μία καθολική παραποίηση του Χριστιανισμού ακολούθησε την κεντρική αυτή παραποίηση του δόγματος. Η συγκέντρωση της εκκλησιαστικής εξουσίας στα χέρια της ιεραρχίας είχε αντικαταστήσει την πολιτική διοίκηση της πρώτης εκκλησίας. Ο διεστραμμένος θεσμός του μοναχισμού ξεπηδούσε από την ίδια πηγή. Ο Αντώνιος ήταν προστατευόμενος του Αθανασίου και οι “ομοουσιανοί” είχαν εισαγάγει μοναχούς στην διοίκηση της εκκλησίας. Τον τέτερτο αιώνα το τριαδικό δόγμα μόλυνε κάθε στοιχείο του Χριστιανισμού. Αν και δεν το είπε ξεκάθρα, προφανώς πίστευε πως η προτεσταντική μεταρρύθμιση δεν είχε θίξει την εστία της μόλυνσης. Στο Καίμπριτζ της δεκαετίας του 1670, το έδαφος δεν ήταν πρόσφορο για μια δική του μεταρρύθμιση. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί ο Νεύτωνας άρχισε να χάνει την υπομονή του με τις οχλήσεις από περισπασμούς ήσσονος σημασίας όπως η Οπτική και τα Μαθηματικά.
Είχε προσηλωθεί σε...
έναν επαναπροσδιορισμό της παράδοσης που βρισκόταν στον πυρήνα ολόκληρου του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
επιλογή και επιμέλεια αποσπάσματος: Δημήτρης Μαμάκος
Πηγή: - RAMNOUSIA
COMMENTS