«Βρώμικα» σαπούνια

Η «βρώμικη» πλευρά των σαπουνιών Ποιος θα μπορούσε να ξέρει ότι πλένοντας τα χέρια του βλάπτει την υγεία του αλλά και το περιβάλλον; Χ...

Η «βρώμικη» πλευρά των σαπουνιών

Ποιος θα μπορούσε να ξέρει ότι πλένοντας τα χέρια του βλάπτει την υγεία του αλλά και το περιβάλλον; Χάρη στη χημική βιομηχανία, το Triclosan, μια επικίνδυνη σύνθεση με αντιβακτηριδιακή δράση, έχει μπει σε πολλά νοικοκυριά ως συστατικό σε προϊόντα φροντίδας και προσωπικής υγιεινής όπως σαπούνια, καθαριστικά, καλλυντικά, ρούχα, ακόμη και σε παιδικά παιχνίδια!

Οι καταναλωτές μπορεί να πιστεύουν ότι χρησιμοποιώντας προϊόντα με triclosan προστατεύονται από τα βακτήρια, δεν ξέρουν όμως ότι η χρήση αυτού του επικίνδυνου χημικού συστατικού δεν κάνει τα προϊόντα αυτά πιο αποτελεσματικά από το απλό σαπούνι και το νερό, και τελικά μπορεί να βλάπτουν παρά να ωφελούν!

Το Triclosan δεν διαλύεται εύκολα στο περιβάλλον και αναμιγνύεται με άλλες χημικές ενώσεις δημιουργώντας ακόμη πιο τοξικά αποτελέσματα. Με αυτό τον τρόπο συντελεί στην ανάπτυξη της ανθεκτικότητας των βακτηριδίων στα αντιβιοτικά, προκαλώντας αρκετά προβλήματα τόσο στην υγεία μας όσο και στο περιβάλλον.

Η τρικλοζάνη είναι μια συνθετική ουσία, που δεν υπάρχει στη φύση, ανακαλύφθηκε στη δεκαετία του ’70 και η οποία έχει πλέον ανιχνευτεί στα ούρα περίπου του 75% των ανθρώπων.Είναι πιθανώς η πιο κοινή αντιμικροβιακή ουσία, ενώ παλαιότερες μελέτες την έχουν ανιχνεύσει κατ’ επανάληψη στο περιβάλλον. Περίπου 1.500 τόνοι τρικλοζάνης παράγονται κάθε χρόνο παγκοσμίως και ένα μεγάλο μέρος τους καταλήγει στα ποτάμια και στις θάλασσες.

Ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, με επικεφαλής τον καθηγητή Ρόμπερτ Τάκι των τμημάτων Χημείας, Βιοχημείας και Φαρμακευτικής, ανέφεραν ότι, παρά την ευρέως διαδεδομένη χρήση της τρικλοζάνης (triclosan), η μακροχρόνια έκθεση σε αυτή μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στα πειραματόζωα, προκαλώντας καρκίνο και ηπατική ίνωση μέσω βιολογικών μηχανισμών που είναι παρόμοιοι με εκείνους των ανθρώπων.

Ο Ρόμπερτ Τάκι δήλωσε ότι «η ολοένα αυξανόμενη χρήση της τρικλοζάνης σε καταναλωτικά προϊόντα μπορεί να υπεραντισταθμίζει τα μέτρια οφέλη της και να συνιστά ένα πολύ πραγματικό κίνδυνο τοξικότητας για το ήπαρ των ανθρώπων, όπως συμβαίνει και στα ποντίκια, ιδίως όταν συνδυαστεί με άλλες ουσίες που έχουν παρόμοια δράση».
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η εν λόγω ουσία διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του ήπατος των πειραματόζωων και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκινικών όγκων στο ήπαρ τους μετά από εξάμηνη έκθεση σε αυτήν (ισοδυναμεί με περίπου 18 ανθρώπινα έτη). Η τρικλοζάνη φαίνεται να μπλοκάρει τη δράση μιας πρωτεΐνης, η οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες καθαρίζει το σώμα από ξένες χημικές ουσίες. Τα ηπατικά κύτταρα, υφιστάμενα αυξημένο στρες λόγω αναστολής της δράσης της αποτοξινωτικής πρωτεΐνης, αρχικά εμφανίζουν σημάδια ίνωσης και τελικά καρκίνου.

Οι ερευνητές ανέφεραν ότι η χρήση της θα έπρεπε να περιοριστεί, ιδίως σε προϊόντα όπου αφθονεί, χωρίς να παρέχει τόσο σημαντικό όφελος, όπως στα υγρά σαπούνια χεριών. 

Από την άλλη, εκτίμησαν ότι σε άλλα προϊόντα όπως οι οδοντόπαστες, όπου χρησιμοποιείται σε πολύ μικρές ποσότητες (ένα γραμμάριο οδοντόπαστας περιέχει περίπου 0,03% τρικλοζάνη), δεν συντρέχει λόγος περιορισμού της.
Ήδη πάντως η τρικλοζάνη έχει μπει στο ″μικροσκόπιο″ της αρμόδιας εποπτικής Αρχής των ΗΠΑ, της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), αν και, όπως ανακοίνωσε, δεν διαθέτει ακόμη στοιχεία που να δικαιολογούν μια νέα σύσταση κατά της χρήσης της σε ευρείας χρήσης καταναλωτικά προϊόντα.

Στο πλαίσιο πειραμάτων οι ερευνητές εξέθεσαν ποντίκια αλλά και ψάρια σε επίπεδα τρικλοζάνης αντίστοιχα με εκείνα στα οποία εκτίθεται ένας μέσος άνθρωπος σε καθημερινή βάση. Όπως είδαν η έκθεση στην ουσία μείωσε τη μυϊκή δύναμη ενώ συγκεκριμένα στα ψάρια μείωσε και την ικανότητα κολύμβησης. Παράλληλα η τρικλοζάνη φάνηκε να μειώνει την ικανότητα συσπάσεων του μυός της καρδιάς αλλά και των σκελετικών μυών στα ζώα.

Πτώση της καρδιακής λειτουργίας: Είναι χαρακτηριστικό ότι στα ποντίκια εμφανίστηκε μείωση της τάξεως του 25% στους δείκτες της καρδιακής λειτουργίας μέσα σε 20 λεπτά από την έκθεση στο χημικό.

Σύμφωνα με μια εκ των κύριων συγγραφέων της μελέτης, την καθηγήτρια Καρδιαγγειακής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις Νιπάβαν Κιαμβιμονβάτ «η επίδραση της τρικλοζάνης στην καρδιακή λειτουργία ήταν δραματική. Η ουσία φάνηκε να δρα ως ένα ισχυρό κατασταλτικό της καρδιάς στα μοντέλα μας».

Από την πλευρά του ο καθηγητής Εντομολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις Μπρους Χάμοκ ο οποίος επίσης συμμετείχε στη νέα μελέτη υπογράμμισε ότι η ερευνητική ομάδα εξεπλάγη από τον βαθμό στον οποίον επηρεάστηκε η μυϊκή δραστηριότητα διαφορετικών οργανισμών – τόσο σε ό,τι αφορούσε τον καρδιακό μυ όσο και τους σκελετικούς – μετά από έκθεση στην τρικλοζάνη.

«Η τρικλοζάνη μπορεί να είναι χρήσιμη σε κάποιες περιπτώσεις ωστόσο έχει μετατραπεί σε έναν ευρέως διαδεδομένο παράγοντα του μάρκετινγκ ο οποίος μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι πρέπει να υπάρξει τεράστια μείωση στη χρήση της ουσίας».
Οι ερευνητές τονίζουν ότι απαιτούνται τώρα περαιτέρω μελέτες προκειμένου να αποδειχθεί η επίδραση της τρικλοζάνης συγκεκριμένα στους ανθρώπινους μυς.
Εξάλλου, άλλοι επιστήμονες διατυπώνουν διαφορετικές εκτιμήσεις.

Εκτεταμένες μελέτες για το triclosan έδειξαν ότι:
1. επηρέασε την αναπαραγωγή των πειραματόζωων,
2. όταν ήρθε σε επαφή με άλλες ουσίες όπως η χλωρίνη σε νερό, αντέδρασε δημιουργώντας νέες τοξικές χημικές ουσίες όπως τη διοξίνη και το γνωστό χλωροφόρμιο.
Επίσης οι έρευνες έδειξαν ότι μπορεί να προκαλέσει σοβαρούς ερεθισμούς στην ανθρώπινη επιδερμίδα, ακόμη και καρκίνο. Νέες εργαστηριακές έρευνες σε ποντίκια και βατράχους έδειξαν ότι το triclosan μπορεί να διαταράξει τον θυρεοειδή αδένα (ορμόνες), μεταβάλλοντας την ανάπτυξη και εξασθενώντας πολύ σημαντικές λειτουργίες ακόμη και σε κυτταρικό επίπεδο. Ακόμη, μια Βρετανική αυτή τη φορά έρευνα, μας αποκαλύπτει ότι το triclosan έχει τόσο οιστρογονικές όσο και ανδρογονικές ιδιότητες και θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού.

Ας πάρουμε τα πράγματα απο την αρχή.

Η εταιρεία χημικών Ciba ανακάλυψε το Triclosan στην δεκαετία του ‘60. Το 1972 η εταιρεία παρουσίασε το Triclosan στην καταναλωτική αγορά της οποίας το μεγαλύτερο μέρος που αφορούσε την υγεία ήταν αρκετά οριοθετημένο. Ωστόσο την τελευταία δεκαετία άρχισε να προωθείται στις εταιρείες παραγωγής προϊόντων οικιακής χρήσης ως προϊόν με αντιβακτηριδιακή δράση. Στη συνέχεια οι εταιρείες αυτές δημιούργησαν προϊόντα με αντιβακτηριδιακή δράση που περιείχαν το Triclosan, τα οποία διαφημίστηκαν στο κοινό ως πιο υγιεινά και αποτελεσματικά.

Ανάλογα με την εταιρεία που πουλάει τα χημικά, την ουσία αυτή μπορεί να την συναντήσετε και με τις ονομασίες:
Microban®,
Igrasan® (DP300 ή PG60),
Biofresh®,
Lexol-300,
Ster-zac ή Cloxifenolum.
Μερικά σαπούνια με αντιβακτηριδιακή δράση περιέχουν το Triclocarban αντί το Triclosan.

Το 2005 η δημοσίευση ενός πίνακα του FDA από εξειδικευμένους κριτές του είδους, έδειξε 11 ψήφους υπέρ και έναν κατά, στο ότι τα σαπούνια με αντιβακτηριδιακή δράση είναι το ίδιο αποτελεσματικά στις λοιμώξεις όσο και το σαπούνι με το νερό.

Το Triclosan μπορεί να δυναμώσει τα βακτήρια, αυξάνοντας την αντιβακτηριδιακή και στη συνέχεια την αντιβιοτική τους αντίσταση. Έτσι η χρήση του το μόνο που μπορεί να δημιουργήσει είναι περισσότερες ασθένειες. Και αυτό διότι το Triclosan μπορεί να σκοτώνει τα περισσότερα βακτήρια αλλά όχι όλα. Τα μικρόβια που επιβιώνουν από μια επίθεση του Triclosan, αναπτύσσουν μηχανισμούς που τα κάνουν πιο δυνατά και πιο ανθεκτικά σε μια τέτοια μελλοντική αναμέτρηση.

Έτσι είναι λογικό ότι η αυξανόμενη εξάπλωση στη χρήση του Triclosan έχει αυξήσει την ανθεκτικότητα των βακτηριδίων και όταν οι άνθρωποι μολύνονται, η θεραπεία με αντιβιοτικά είναι πολύ δυσκολότερη.

Εξαιτίας της ανησυχητικά αυξανόμενης αντιμικροβιακής ανθεκτικότητας που παρατηρήθηκε, το 2000 η AMA (American Medical Association) ανακοίνωσε ότι «υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις για να στηρίξουν την χρήση αντιμικροβιακών στα προϊόντα» και δεδομένου ότι αυτό θα αύξανε την ανθεκτικότητα των μικροβίων, «…είναι πιο συνετό να αποφεύγουμε τη χρήση αντιμικροβιακών παραγόντων στα καταναλωτικά προϊόντα».

Η ανθεκτικότητα που αποκτούν τα βακτηρίδια δεν είναι το μόνο ανησυχητικό που σχετίζεται με το Triclosan. Γενικά, η αύξηση στη χρήση αντιβακτηριδιακών προϊόντων συνδέεται με την αύξηση των αλλεργιών στην παιδική ηλικία.

Προκαλεί ζημιές στο περιβάλλον!
Είναι τοξικό για τα φύκια και το φυτοπλαγκτόν και άλλους θαλάσσιους οργανισμούς. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα αν αναλογιστούμε ότι πολλά προϊόντα που περιέχουν το triclosan αυτή τη στιγμή ρέουν μέσα στους σωλήνες του αποχετευτικού μας συστήματος, μολύνοντας έτσι τον υδροφόρο ορίζοντα και τα ποτάμια. Προχωρώντας θα συναντήσουν την έξοδο των βοθρολυμάτων στη γη να επηρεάζει οργανισμούς όπως τα σκουλήκια. Οι ερευνητές ανησυχούν διότι αυτοί οι οργανισμοί (που λειτουργούν ως βιο-συσσωρευτές) θα καταλήξουν να διοχετεύονται και να επηρεάζουν με την σειρά τους τόσο το υδρευτικό δίκτυο όσο και το έδαφος και υπέδαφος (στο οποίο παράγουμε την τροφή μας).
Σήμερα το triclosan είναι τόσο συνηθισμένο που θα το συναντήσουμε σε παγκόσμιο επίπεδο στο αίμα, στα ούρα, ακόμη και στο μητρικό γάλα.
Το πρόβλημα φαίνεται να αποτελεί μια αλυσίδα αφού πέρα από τους χρήστες της ουσίας που έτσι κι αλλιώς τα σώματα τους περιέχουν ποσότητα του triclosan, ακόμη και εκείνοι που δεν το χρησιμοποιούν επηρεάζονται θέλουν δεν θέλουν μέσω της τροφής, του νερού ακόμη και της σκόνης μέσα στο σπίτι!
Triclocarban
Το Triclocarban είναι ένα συστατικό με αντιβακτηριδιακή δράση με δομή και λειτουργία όμοια με εκείνη του triclosan και με τις ίδιες τοξικές επιδράσεις. Το Triclocarban χρησιμοποιείται μόνο στα σαπούνια, ενώ το triclosan χρησιμοποιείται σε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων. Το triclosan έχει μελετηθεί περισσότερο σε παγκόσμιο επίπεδο από το Triclocarban, επειδή μπορεί να εντοπιστεί πιο εύκολα.
Ωστόσο και τα δύο χημικά μολύνουν το νερό, ταυτίζονται με την κακή υγεία και τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιδράσεις, δεν έχουν αυξανόμενη καταναλωτική αξία και θα πρέπει να αποφεύγονται από τους καταναλωτές.
Το Triclosan είναι ο πονοκέφαλος όλων των κυβερνήσεων. Στην Αμερική δεν υπάρχει ακόμη περιορισμός για την χρήση του στα καλλυντικά, κάτι που η Ιαπωνία και ο Καναδάς έχουν.
Στην Ευρώπη η συγκεκριμένη χημική ουσία έχει καταχωρηθεί ως διαβρωτική και επικίνδυνη για το περιβάλλον και τοξική για τους θαλάσσιους οργανισμούς, ενώ οι δημόσιες υπηρεσίες στην Δανία, Γερμανία και Φινλανδία κατευθύνουν τους καταναλωτές να μην χρησιμοποιούν προϊόντα με αντιβακτηριδιακή δράση.

edwhellas.gr