ΟΙ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Πίσω από το «email Βαρουφάκη» - Τι αλλαζει σε φόρους, μισθούς, συντάξεις

Της Μαρίας Βουργάνα και του Γιώργου Γάτου «Η πολιτική του ΦΠΑ θα εξορθολογιστεί σε σχέση με τους συντελεστές και θα εκσυγχρονιστεί...

Της Μαρίας Βουργάνα και του Γιώργου Γάτου

«Η πολιτική του ΦΠΑ θα εξορθολογιστεί σε σχέση με τους συντελεστές και θα εκσυγχρονιστεί με τρόπο που θα μεγιστοποιεί τα πραγματικά έσοδα χωρίς αρνητική επίπτωση σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης και με σκοπό να περιοριστούν οι εξαιρέσεις, εξαλείφοντας ταυτόχρονα παράλογες εκπτώσεις».

Τη δέσμευση αυτή αναλαμβάνει η κυβέρνηση, αλλά στις προθέσεις της είναι να μην αυξηθούν οι συντελεστές ΦΠΑ στα τρόφιμα (συντελεστής 13%) και στα φάρμακα (συντελεστής 6,5%) και οι μειωμένοι κατά 30% συντελεστές ΦΠΑ που εφαρμόζονται στα νησιά του Αιγαίου. Ωστόσο, κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών αναφέρουν ότι όλα θα τεθούν στο τραπέζι των συζητήσεων με τους θεσμούς χωρίς να αποκλείουν το ενδεχόμενο αύξησης του συντελεστή ΦΠΑ στα κοσμοπολίτικα νησιά Μύκονο και Σαντορίνη.

Παράλληλα, δεν αποκλείονται μεταφορές αγαθών και υπηρεσιών από τον μειωμένο (13%) και υπερμειωμένο (6,5%) συντελεστή ΦΠΑ στον κανονικό συντελεστή 23%. Οι διατυπώσεις που επιλέγονται από την κυβέρνηση αφήνουν να εννοηθεί ότι σε ένα τέτοιο σενάριο δεν θα υπάρξουν επαχθείς για τους πολίτες αλλαγές των συντελεστών σε τρόφιμα και φάρμακα.

Στο στόχαστρο 81 εταιρείες 
Πάντως, όλες οι εκπτώσεις και εξαιρέσεις βρίσκονται στο στόχαστρο. Σήμερα υπάρχουν 81 απαλλαγές και εξαιρέσεις στον ΦΠΑ που κοστίζουν συνολικά 969,732 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο κόστος 528,20 εκατ. ευρώ έχει ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ 6,5% που εφαρμόζεται στα βιβλία, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, τα φάρμακα και εμβόλια, διαμονή στα ξενοδοχεία και τα θέατρα, ενώ οι μειωμένοι κατά 30% συντελεστές ΦΠΑ που εφαρμόζονται στα νησιά του Αιγαίου κοστίζουν στον προϋπολογισμό 346,99 εκατ. ευρώ.

Οι συντελεστές ΦΠΑ στα νησιά ανέρχονται σε 5% για τα φάρμακα, τη διαμονή στα ξενοδοχεία, τα βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες και τα θέατρα, σε 9% για τα τρόφιμα, τα είδη εστίασης, το ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό, το φυσικό αέριο, τις υπηρεσίες μεταφορών, και σε 16% για τα υπόλοιπα προϊόντα και τις υπόλοιπες υπηρεσίες.

Την ίδια ώρα η κυβέρνηση δεσμεύεται ότι θα γίνουν σθεναρές προσπάθειες για βελτίωση της είσπραξης φόρων και της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, κάνοντας πλήρη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων και άλλων τεχνολογικών καινοτομιών.

Στο πλαίσιο αυτό, θα χρησιμοποιηθούν ηλεκτρονικά εργαλεία για την αύξηση των εισπράξεων από ΦΠΑ, πεδίο στο οποίο υπάρχουν τεράστια περιθώρια αύξησης των δημοσίων εσόδων, δεδομένου ότι κάθε χρόνο η Ελλάδα χάνει έσοδα ΦΠΑ της τάξεως των 6 δισ. ευρώ.

Στα συρτάρια του υπουργείου Οικονομικών υπάρχει πρόταση για την εφαρμογή ενός ηλεκτρονικού προγράμματος απόδοσης ΦΠΑ σε πραγματικό χρόνο από και προς τους επιτηδευματίες, όπου όλες οι συναλλαγές θα «περνούν» μέσα από το τραπεζικό σύστημα.

Νοσήλεια-φάρμακα: Φοροαπαλλαγή για όλους
Για όλους τους φορολογουμένους και όχι μόνο για τους μισθωτούς και συνταξιούχους θα εφαρμόζονται οι φοροαπαλλαγές για ιατρικές δαπάνες, τα νοσήλια, τα φάρμακα, τις δωρεές και η μείωση φόρου λόγω αναπηρίας. Ειδικότερα με εγκύκλιο της Γενικής Γραμματέως Δημοσίων Εσόδων Κατερίνας Σαββαΐδου διευκρινίζεται ότι οι διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος με τις οποίες αναγνωρίζεται η δυνατότητα μείωσης του φόρου για δαπάνες ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης, για δωρεές προς συγκεκριμένους φορείς καθώς και λόγω αναπηρίας, εμπίπτουν όχι μόνο οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι αλλά όλοι οι φορολογούμενοι ανεξαρτήτως της κατηγορίας εισοδήματος που αποκτούν, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει το νομοθετικό πλαίσιο, καθόσον οι σχετικές διατάξεις δεν παραπέμπουν στην κλίμακα φορολόγησης μισθωτών-συνταξιούχων, όπως συμβαίνει με τη μείωση φόρου των 2.100 ευρώ. Σημειώνεται ότι η έκπτωση φόρου για τα ιατρικά έξοδα αναγνωρίζεται, εφόσον οι συγκεκριμένες δαπάνες υπερβαίνουν το 5% του εισοδήματος.

Φοροδιαφυγή
Η κυβέρνηση δεσμεύεται πως θα μετατρέψει σε εθνική προτεραιότητα τη μάχη κατά της διαφθοράς και να υλοποιήσει Εθνικό Σχέδιο Κατά της Διαφθοράς. Στο στόχαστρο του φοροελεγκτικού μηχανισμού μπαίνουν οι πλούσιοι φοροφυγάδες καθώς, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά θα υπάρξει «νέα κουλτούρα φορολογικής συμμόρφωσης, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλα τα τμήματα της κοινωνίας, και ιδιαίτερα οι εύποροι, θα συνεισφέρουν δίκαια στη χρηματοδότηση των δημόσιων πολιτικών», ενώ για το περιουσιολόγιο επισημαίνεται ότι «θα ενεργοποιηθεί με τη βοήθεια των ευρωπαϊκών και των διεθνών εταίρων, με στόχο την εξακρίβωση της ακρίβειας των προηγούμενων δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος».

Για την ενίσχυση του φοροελεγκτικού θα θωρακιστεί η ανεξαρτησία της ΓΓΔΕ ακόμα και με νόμο, αν κριθεί απαραίτητο - έναντι πολιτικών ή άλλων παρεμβάσεων. Επίσης σχεδιάζεται αύξηση των ελέγχων με κριτήρια κινδύνου, στελέχωση των μηχανισμών ελέγχου και ενιαίο μηχανισμό είσπραξης φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης σε ολόκληρη τη Γενική Κυβέρνηση. Ακόμη θα διευρυνθεί ο ορισμός της φορολογικής απάτης και φοροδιαφυγής και θα μπει τέλος στη φορολογική αμνηστία.

Παράλληλα θα επανδρωθούν οι μονάδες υψηλού πλούτου και μεγάλων οφειλετών για να διασφαλισθούν ισχυρές ερευνητικές και διωκτικές εξουσίες έτσι ώστε να στοχεύονται η φορολογική απάτη και οι φορολογικές οφειλές των κοινωνικών ομάδων υψηλών εισοδημάτων.

Συνταξιοδοτήσεις

«Φραγμό» στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις (πριν από το 62ο έτος), ενοποίηση των Ταμείων σε 3 (ένα για τους μισθωτούς, ένα για τους ελεύθερους επαγγελματίες - αυτοαπασχολούμενους και ένα για τους αγρότες) και σταδιακή κατάργηση όσων κοινωνικών πόρων (φόρων υπέρ τρίτων) δεν είχαν καταργήσει οι προηγούμενες κυβερνήσεις, προβλέπει το «νέο» πρόγραμμα για το Ασφαλιστικό. «Η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να συνεχίσει τον εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος», είναι η ρητή δέσμευση που ανέλαβε να υλοποιήσει η κυβέρνηση προαναγγέλλοντας πέντε (γνωστά από το προηγούμενο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και τις διαπραγματεύσεις της προηγούμενης κυβέρνησης με την τρόικα) μέτρα τα οποία προβλέπουν:

• Την εξάλειψη των «παραθύρων» και των κινήτρων που αυξάνουν τον υπερβολικό ρυθμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων σε όλη την οικονομία και πιο συγκεκριμένα, στον τραπεζικό και δημόσιο τομέα. Ο περιορισμός των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων είχε τεθεί και στην προηγούμενη κυβέρνηση (η οποία διεκδικούσε μεταβατική περίοδο έως το 2019 για την κατάργηση των εξαιρέσεων). Ο περιορισμός των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, όπως εξηγούν στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης, μπορεί να γίνει είτε με την πρόβλεψη αυξημένων ορίων συνταξιοδότησης για όσες κατηγορίες ασφαλισμένων δεν έχουν θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα ή μπαίνουν σε προγράμματα εθελούσιας εξόδου είτε με την επιβολή μεγαλύτερης ποινής - μείωσης σύνταξης για όσους και όσες συνταξιοδοτούνται σε ηλικίες κάτω των 62 ετών (η μείωση σήμερα είναι 6% για κάθε χρόνο που υπολείπεται σε σχέση με το γενικό, ανά περίπτωση και ανά ταμείο, όριο ηλικίας).

Να σημειωθεί ότι χαμηλότερα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης εξακολουθούν να έχουν «παλαιοί» (πριν από το 1983) ασφαλισμένοι, νέοι εργαζόμενοι σε βαρέα και ειδικές κατηγορίες (μουσικοί, ηθοποιοί, τραγουδιστές, χορευτές) μητέρες ανηλίκων που είχαν συμπληρώσει τα προηγούμενα χρόνια τα ελάχιστα έτη ασφάλισης αλλά δεν έχουν την ηλικία (π.χ. μητέρα ανηλίκου που το 2010 είχε συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλιση, με όσα ισχύουν σήμερα, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί στα 50 με μειωμένη ή στα 55 με πλήρη σύνταξη). Κύκλοι του υπουργείου διαβεβαίωναν χθες ότι δεν θα θιγούν μητέρες ανηλίκων, εργαζόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά και τα ΑΜΕΑ.

• Την ενοποίηση συνταξιοδοτικών ταμείων «προκειμένου να γίνει εξοικονόμηση» (οι ενοποιήσεις είχαν, επίσης, τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές και περιλαμβάνονταν στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ με πρόβλεψη να μείνουν τρία ταμεία).

• Την κατάργηση των χρεώσεων υπέρ τρίτων με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο (έχουν ήδη καταργηθεί πόροι άνω των 300 εκατ ευρώ).

• Τη στενότερη σύνδεση των συνταξιοδοτικών εισφορών και των εισοδημάτων (είχε τεθεί και στην προηγούμενη κυβέρνηση για τους ελεύθερους επαγγελματίες υπό την προϋπόθεση της εξάλειψης της φοροδιαφυγής και σε συνδυασμό με την κοινή είσπραξη φόρων και εισφορών).

• Τον εκσυγχρονισμό των κοινωνικών επιδομάτων (όπως προβλέπει μελέτη του ΟΟΣΑ) με «στοχευμένη βοήθεια (μεταξύ άλλων μέσω του προγράμματος Εγγυημένου Εισοδήματος) σε άτομα ηλικίας 50-65 ετών, έτσι ώστε να εξαλειφθούν οι κοινωνικές και πολιτικές πιέσεις για πρόωρη συνταξιοδότηση, η οποία επιβαρύνει υπέρμετρα τα συνταξιοδοτικά ταμεία». Καμία αναφορά, τέλος, δεν γίνεται στο mail της κυβέρνησης για το «πάγωμα» των μειώσεων στις επικουρικές συντάξεις και την κατάργηση του νόμου 3863/10 (νέος τρόπος υπολογισμού των κύριων συντάξεων με την καταβολή της βασικής + αναλογικής σύνταξης) δεσμεύσεις τις οποίες επαναβεβαίωσε χθες η ηγεσία του υπουργείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Μισθοί

Σε πολυμερείς διαβουλεύσεις μεταξύ της κυβέρνησης, των κοινωνικών εταίρων, των δανειστών, διεθνών οργανισμών αλλά και ανεξάρτητου Σώματος (που θα συγκροτηθεί για να «μετρά» τις επιπτώσεις κάθε μισθολογικής παρέμβασης στην απασχόληση και στην ανταγωνιστικότητα) παραπέμπονται η αύξηση του κατώτατου μισθού, οι αλλαγές σε ομαδικές απολύσεις, εργασιακές σχέσεις, προνόμια συνδικαλιστών, καθώς και του νόμου για την κήρυξη των απεργιών. Η κυβέρνηση, υποχωρώντας από τις αρχικές εξαγγελίες της, δεσμεύτηκε συγκεκριμένα:

• Να «εξορθολογίσει» και σε «βάθος χρόνου» να αυξήσει τον κατώτατο μισθό με ένα τρόπο που θα διαφυλάξει την ανταγωνιστικότητα και τις προοπτικές της απασχόλησης. Οπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά, «η έκταση και ο χρόνος των αλλαγών στον κατώτατο μισθό θα γίνουν με διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου και του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ILO), ενώ θα ληφθούν υπόψη οι συμβουλές ενός νέου ανεξάρτητου σώματος για το αν οι αλλαγές στους μισθούς είναι σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στην παραγωγή και την ανταγωνιστικότητα». Στο τελικό κείμενο δεν περιλαμβάνεται η δέσμευση για άμεση κατάργηση του μειωμένου έως και 32% κατώτατου μισθού και ημερομισθίου που ισχύει για τους νέους ηλικίας έως 25 ετών, καθώς και η επαναφορά των τριετιών.

• Να μεταβεί σε μια «έξυπνη» - νέα προσέγγιση στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας με «ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και δικαιοσύνης». Η κυβέρνηση είχε προαναγγείλει ότι με νόμο θα επανέφερε το, θεσμό των συλλογικών συμβάσεων, την υποχρεωτικότητα ισχύος της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, την επεκτασιμότητα των κλαδικών συμβάσεων, τη διαιτησία και δια του υπουργού Εργασίας Π. Σκουρλέτη είχε δηλώσει ότι θα μπει φραγμός (αιτιολόγηση + συνοδευτικά μέτρα) στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης.

• Να υιοθετήσει τις βέλτιστες πρακτικές της Ε.Ε. σε όλο το εύρος της νομοθεσίας που αφορά την αγορά εργασίας (δηλαδή στο καθεστώς των ομαδικών απολύσεων, στην προσωρινή εργασία, στα προνόμια των συνδικαλιστών, στη διαδικασία κήρυξης απεργιών κ.ά. που ήταν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης των δανειστών με την προηγούμενη κυβέρνηση) «μέσω διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους, ενώ θα ωφεληθεί από την τεχνογνωσία των ILO, ΟΟΣΑ και της διαθέσιμης τεχνικής συνδρομής».

• Να προβλέψει κίνητρα για τη δήλωση εργασίας. Πέρα από τα πρόστιμα (τα οποία η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης έχει ανακοινώσει ότι θα «ξορθολογίσει») το συγκεκριμένο μέτρο, σύμφωνα με εκτιμήσεις, «ανοίγει», εμμέσως, θέμα «ελαφρύνσεων» για τους συνεπείς εργοδότες ή και αύξησης του ελάχιστου απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης για συνταξιοδότηση (η καταβολή σύνταξης στα 67 με 15 χρόνια ασφάλισης έχει θεωρηθεί ως αντικίνητρο για τη δήλωση της εργασίας).

• Να επεκτείνει τα υπάρχοντα σχέδια που παρέχουν προσωρινή απασχόληση στους ανέργους, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, εφόσον, όμως, υπάρχουν δημοσιονομικά περιθώρια και να αναβαθμίσει τα προγράμματα επιμόρφωσης των μακροχρόνια ανέργων. Η συγκεκριμένη δέσμευση, με δεδομένο το δημοσιονομικό πρόβλημα και την έλλειψη νέων πόρων για την καταπολέμηση της ανεργίας, «παγώνει» την αύξηση του αριθμού των ανέργων που μπορούν να ενταχθούν στην παρούσα φάση σε προγράμματα κοινωφελούς εργασίας κ.ά.

imerisia.gr/