Βασιλικός ο «βασιλιάς των βοτάνων»!

Ο βασιλικός βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος, βοηθά σε προβλήματα μνήμης και στην κατάθλιψη, καταπολεμά το άγχος και τη νευρικότητα, ενώ λόγω της ιδιότητάς του να προκαλεί υπνηλία συμβάλλει σε έναν ήρεμο και καλό ύπνο.

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Ocimum basilicum (Ώκιμο το βασιλικό) και το συναντούμε στη χώρα μας με την ονομασία βασιλικός ή σταυρολούλουδο, είναι αρωματικό ετήσιο, ποώδες φυτό της οικογένειας των Χειλανθών και της τάξης των σωληνανθών. Αγγλικες ονομασίες: Basil, Common Basil, Sweet Basil, St. Josephwort, Tulsi, Tulasi, Krishnamul, Kala Tulasi

Είναι πόα πολυετής ή ετήσια ανάλογα με την ποικιλία. Συνολικά υπάρχουν 150 διαφορετικές αρωματικές ποικιλίες σε όλο τον κόσμο. Σχηματίζει πυκνή τούφα ύψους 20-50 εκατοστών. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή, ανοιχτοπράσινα. Τα άνθη του είναι λευκά ή ρόδινα. Ανθίζει τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

Ο βασιλικός είναι ιθαγενές φυτό στην Ινδία, τη Νότιο Ασία και την Ινδονησία. Εισήχθη σε όλες τις τροπικές και υποτροπικές χώρες. Στις εύκρατες χώρες καλλιεργείται. Αξίζει να αναφέρουμε ότι υπάρχουν περισσότερες από 60 ποικιλίες βασιλικού. Ανάλογα τα είδη έχει και διαφορετική ονομασία όπως αθάνατος, πλατύφυλλος, σγουρός κλπ. Θεωρείται ως ο «βασιλιάς των βοτάνων».

Η ονομασία Ώκιμον δόθηκε στο φυτό από τον Θεόφραστο ο οποίος περιέγραψε και πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες του. Ο Ιπποκράτης το συνιστούσε σε επίμονους εμετούς, όπως και ο Διοσκουρίδης, ο Θεόφραστος, ο Γαληνός και ο Πλίνιος. Ο Διοσκουρίδης ανέφερε ότι η χρήση του εσωτερικά χρειάζεται προσοχή και είχε βέβαια δίκιο. Ο βασιλικός αν τον μασήσουμε ωμό σε αρκετή ποσότητα φέρνει ζάλη, ιλίγγους, λήθαργο και πόνο στο συκώτι. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και οι κατσίκες που τρώνε σχεδόν όλα τα χόρτα, αποφεύγουν τον βασιλικό.

ΙΣΤΟΡΙΑ Ο βασιλικός αναπτύσσεται σήμερα σε πολλές περιοχές σε όλο τον κόσμο αν καιπροέρχεται από την Ινδία όπου ήταν ιερό φυτό αφιερωμένο στον Κρίσνα και τον Βισνού. Η λέξη βασιλικός προέρχεται από την ελληνική λέξη βασιλεύς. Ωστόσο από την αρχαιότητα μεταφέρθηκε στην Ευρώπη όπου έγινε πολύ δημοφιλής στην λεκάνη της Μεσογείου. Στην Ελλάδα το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν από την εκστρατεία του στις Ινδίες μεταξύ των άλλων έφερε και το του βασιλέως φυτό. Εκείνος τον είδε στην Ινδία, εντυπωσιάστηκε, και ο στρατός του τον μετέφερε στην Ευρώπη. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν εκτιμούσαν το φυτό καθώς πίστευαν ότι οι σκορπιοί προτιμούσαν να φωλιάζουν κάτω από τις γλάστρες του και ότι η έντονη μυρωδιά του ήταν είδος κατάρας. Τον θεωρούσαν λοιπόν σημάδι θανάτου. Αντίθετα οι Ρωμαίοι το θεωρούσαν ερωτικό φίλτρο, σημάδι αγάπης και φυλακτό.

Οι Αιγύπτιοι τον χρησιμοποιούσαν μαζί με άλλα φυτά στις ταριχεύσεις και οι Γαλάτες το χρησιμοποιούσαν σε τελετές εξαγνισμού μαζί με νερό πηγής. Πιθανόν από εκεί να κρατάει τις ρίζες του και το χριστιανικό έθιμο του αγιασμού με τον βασιλικό. Οι νεοέλληνες αντίθετα με τους προγόνους τους εκτιμούν το φυτό και πιστεύουν ότι απωθεί τα κουνούπια. Είναι βέβαιο, όμως ότι οι Έλληνες τον γνώριζαν πολύ πριν από την εκστρατεία του Αλέξανδρου και τον αναφέρουν προγενέστεροι του ποιητές. Η Ελληνική λαϊκή παράδοση συνδέει το φυτό με την Αγία Ελένη: Όταν πήγε στην Παλαιστίνη αναζητώντας το σταυρό του Χριστού, είδε ένα θάμνο που μοσχομύριζε. Το θεώρησε θεϊκό σημάδι. Έσκαψε κάτω από τη ρίζα του και βρήκε τον σταυρό, το πιο ιερό σύμβολο του χριστιανικού κόσμου! Ένα παλιό γνωμικό λέει πως “όπου φυτρώνει βασιλικός δε πηγαίνει το κακό” και “όπου υπάρχει βασιλικός, δε ζει το κακό“.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Μία κουταλιά της σούπας φρέσκος βασιλικός 5 γρ. περιέχει:
Νερό (gr.)| 4.9 Ενέργεια (Kcal) |1 Πρωτεΐνες (gr.) 0.17| Λιπαρά (gr.) 0.03 | Υδατάνθρακες (gr.) 0.14 |Φυτικές Ίνες (gr.) 0.1 | Ασβέστιο (mg) 9 |Σίδηρο (mg) 0.17 |Μαγνήσιο (mg) 3 |Φώσφορο (mg) 3 |Κάλιο (mg) 16 |Νάτριο (mg) 0 | Ψευδάργυρο (mg) 0.04 | Βιταμίνη C (mg) 1 |Θειαμίνη (mg) 0.002 |Ριβοφλαβίνη (mg) 0.004 |Νιασίνη (mg) 0.048 | Βιταμίνη B-6 (mg) 0.008 |Βιταμίνη A (IU) 280

ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗ ΥΓΕΙΑ * Ο βασιλικός βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος, βοηθά σε προβλήματα μνήμης και στην κατάθλιψη, καταπολεμά το άγχος και τη νευρικότητα, ενώ λόγω της ιδιότητάς του να προκαλεί υπνηλία συμβάλλει σε έναν ήρεμο και καλό ύπνο.

* Προστατεύει το DNA: Ο βασιλικός περιέχει ενεργά συστατικά που ονομάζονται πολυφαινόλες ή αλλιώς φλαβονοειδή, τα παρέχουν προστασία σε κυτταρικό επίπεδο. Αυτά είναι το orientin και το vicenin, τα οποία είναι δύο υδατοδιαλυτά φλαβονοειδή που προστατεύουν τα κύτταρα και τα χρωμοσώματα από την ακτινοβολία και το οξυγόνο που προκαλεί οξείδωση.

* Αντιβακτηριακές ιδιότητες: Ο βασιλικός έχει αποδειχθεί ότι παρέχει προστασία ενάντια της ανεπιθύμητης βακτηριακής ανάπτυξης. Αυτές οι αντιβακτηριακές ιδιότητες του βασιλικού δεν συνδέονται με τα μοναδικά φλαβονοειδή του, αλλά αντ’ αυτού με τα πτητικά έλαια του, τα οποία περιέχουν εστραγόλη, λιναλοόλη, κινεόλη, ευγενόλη, σαβινένιο, μυρκένιο, και λιμονένιο, ουσίες με σημαντική αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση. Μάλιστα, έρευνες έχουν δείξει ότι η εστραγόλη και η ευγενόλη προστατεύουν έναντι στη δράση μικροοργανισμών, όπως ο σταφυλόκοκκος και οι ψευδομονάδες. Επιπλέον, εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει την αποτελεσματικότητα του βασιλικού στον περιορισμό της ανάπτυξης πολλών βακτηριδίων, όπως: Listeria monocytogenes, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Yersinia enterocolitica, και Pseudomonas aeruginosa.

* Αντιφλεγμονώδη δράση: Η ευγενόλη στο βασιλικό έχει αντιφλεγμονώδη δράση με τον ίδιο τρόπο όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) και μπορεί να προσφέρει συμπτωματική ανακούφιση στη ρευματοειδή αρθρίτιδα ή χρόνιες φλεγμονές του εντέρου. Η ευγενόλη έχει την ικανότητα να εμποδίζει τη δραστηριότητα ενός ενζύμου του οργανισμού που ονομάζεταικυκλοοξυγενάση (COX). Υπάρχουν δύο ισομορφές του ενζύμου, η COX-1 και η COX-2. Η κυκλοοξυγενάση καταλύει τη μετατροπή του αραχιδονικού οξέος στα παράγωγα της προσταγλανδίνης.
Οι αναστολείς της COX-1 μπορούν να προκαλέσουν ορισμένα προβλήματα, όπως αιμορραγία στο στομάχι, όταν τα ΜΣΑΦ λαμβάνονται τακτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι αναστολείς της COX-2 μπορούν να βοηθήσουν στη θεραπεία και στην πρόληψη του καρκίνου και επιπλέον έχουν αντιαγγειογενετική δράση, επομένως η χορήγηση τους μπορεί να επηρεάσει την αγγειογένεση και κατ' επέκταση την επούλωση της αναστόμωσης του παχέος εντέρου.

* Θρεπτικά συστατικά: Ο βασιλικός είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτική προβιταμίνη Α, που βοηθάει στο άσθμα, στην οστεοαρθρίτιδα και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Είναι επίσης καλή πηγή μαγνησίου, που προάγει την καρδιαγγειακή υγεία, καλίου και βιταμίνης C και πολύ καλή πηγή σιδήρου και ασβεστίου.

ΜΕΛΕΤΕΣ
Μια μελέτη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Purdue αποκάλυψε ότι ο βασιλικός περιέχει ένα ευρύ φάσμα αιθέριων ελαίων πλούσιων σε φαινολικές ενώσεις και μια μεγάλη ποικιλία από άλλα φυσικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των πολυφαινολών, όπως τα φλαβονοειδή και οι ανθοκυανίνες. Το βότανο αυτό περιέχει υψηλή ποσότητα β-καρυοφυλλένιου, που μπορεί να είναι χρήσιμο στη θεραπεία της αρθρίτιδας και των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας.Οι μελέτες έδειξαν πως μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή και το οίδημα έως και 73%, περίπου 24 ώρες μετά τη θεραπεία.

Ο βασιλικός έχει επίσης αντιγηραντικές ιδιότητες, σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στη Βρετανική Φαρμακευτική Διάσκεψη του Μάντσεστερ που υποστηρίζει πως οι ιδιότητές του μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη των επιβλαβών επιπτώσεων της γήρανσης του πληθυσμού. Τα εκχυλίσματα του βασιλικού ήταν αποτελεσματικά στην εξόντωση επιβλαβών μορίων και την πρόληψη των ζημιών που προκαλούνται από ορισμένες ελεύθερες ρίζες στο ήπαρ, τον εγκέφαλο και την καρδιά.

Εργαστηριακές μελέτες υποστηρίζουν την ικανότητα του βασιλικού να αναστέλλει την ανάπτυξη ποικίλων βακτηρίων όπως της Listeria monocytogenes, του Staphylococcus aureus, της Escherichia coli O:157:H7, της Yersinia enterocolitica, and της Pseudomonas aeruginosa, τα οποία είναι υπεύθυνα για ποικίλες τροφογενείς λοιμώξεις.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2003 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Microbiology Methods, αιθέρια έλαιά του βρέθηκαν να αναστέλλουν συγκεκριμένα στελέχη των βακτηρίων από τα γένη Staphylococcus, Enterococcus και Pseudomonas, τα οποία έχουν αναπτύξει ένα υψηλό επίπεδο αντοχής στην κλασσική θεραπεία με αντιβιοτικά φάρμακα.

Επίσης, ερευνητικά δεδομένα που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Food Microbiology έδειξαν ότι το πλύσιμο με διάλυμα που περιείχε βασιλικό ή αιθέριο έλαιο θυμαριού, σε πολύ χαμηλή συγκέντρωση μόλις 1%, οδήγησε σε πτώση του αριθμού των Shigella, ένα μολυσματικό βακτήριο που προκαλεί διάρροια και μπορεί επιφέρει σημαντική εντερική βλάβη.

Ο ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Ο βασιλικός είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά, καθώς μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Advanced Pharmacy Education & Research έδειξε ότι το εκχύλισμα αιθανόλης του βασιλικού είχε μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση από τα στάνταρντ αντιοξειδωτικά που βρίσκουμε σε άλλα φυτά και βότανα.Νέα Στοιχεία δείχνουν ότι ο Βασιλικός μπορεί να μειώσει την καρκινογένεση - των νέων όγκων και συμβάλλει στην προστασία κατά του καρκίνου.
Σε δοσολογία 300mg ανά χιλιόγραμμο βάρους σώματος, το εκχύλισμα των φύλλων του βασιλικού μείωσε σημαντικά τον σχηματισμό των καρκινικών μικροπυρήνων, τα ένζυμα τα οποία μεταβολίζουν τις τοξίνες στο σώμα και την οξείδωση σε αμφότερες τις πρωτεΐνες και τα λίπη. Ο Βασιλικός περιέχει πολλές πτητικές ενώσεις και άλλες ουσίες που έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιμικροβιακές και αντιμυκητιακές ιδιότητες, που βοηθά στην καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού. Έχει αρκετές ενώσεις και ουσίες που συμβάλλει στη μείωση σε καρκινικά κύτταρα στο σώμα. Σε μια μελέτη που διεξήχθη, λέγεται επίσης ότι, ημερήσια πρόσληψη 40 έως 60 σταγόνες χυμού Βασιλικού θα αποτρέψει από διάφορες ασθένειες όπως το συκώτι, το αναπνευστικό, τους νεφρούς και πολλά άλλα προβλήματα . Επίσης, βοηθά στον καρκίνο του μαστού, καρκίνο του εγκεφάλου.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Το συχνό μάσημα φύλλων βασιλικού σε αρκετή ποσότητα μπορεί να φέρει ζάλη, ιλίγγους, λήθαργο και πόνο στο συκώτι. Να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης . Ενδείκνυται για τον θηλασμό ως γαλακτογόνο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Bagamboula CF, Uyttendaeleand M, Debevere J. Inhibitory effect of thyme and basil essential oils, carvacrol, thymol, estragol, linalool and p-cymene towards Shigella sonnei and S. flexneri . Food Microbio 2004 Feb;21 (1):33-42. 2004.
Elgayyar M, Draughon FA, Golden DA, Mount JR. Antimicrobial activity of essential oils from plants against selected pathogenic and saprophytic microorganisms. J Food Prot 2001 Jul;64(7):1019-24. 2001.
Opalchenova G, Obreshkova D. Comparative studies on the activity of basil--an essential oil from Ocimum basilicum L.--against multidrug resistant clinical isolates of the genera Staphylococcus, Enterococcus and Pseudomonas by usi. J Microbiol Methods. Jul;54(1):105-10. 2003.
Orafidiya LO, Oyedele AO, Shittu AO, Elujoba AA. The formulation of an effective topical antibacterial product containing Ocimum gratissimum leaf essential oil. Int J Pharm 2001 Aug 14;224(1-2):177-83. 2001.

facebook.
Συνδεθείτε στη σελίδα μας στο Facebook