Το μυστήριο του μηχανισμού των Αντικυθήρων στο φως...

Για πρώτη φορά, η ομάδα Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων παρουσιάζει τη συνολική ανάγνωση των επιγραφών, αποτέλεσμα διεθνούς ερευνητικής προσπάθειας Ελλήνων και Βρετανών μελετητών. Έρχεται στο φως το αστρονομικό ημερολόγιο, μετά από δέκα χρόνια μελέτης και η σύνδεσή του με την καταγραφή των αστρονομικών φαινομένων, για το ανερμήνευτο μέχρι σήμερα σύστημα πρόγνωσης των εκλείψεων, για το πλήρες πλανητάριο, αλλά και τα αποκρυπτογραφημένα ημερολόγια που ίσως μας δώσουν στοιχεία της κατασκευής και της χρήσης του.

Είναι ένα από τα γοητευτικότερα αινίγματα της αρχαιότητας.

 Ενα μυστηριώδες αντικείμενο, το οποίο, αν δεν είχε εντοπιστεί στον βυθό των Αντικυθήρων το 1901, δεν θα πιστεύαμε ποτέ ότι πράγματι κατασκευάστηκε πριν από περίπου 2.000 χρόνια.

 Χρειάστηκε εντατική έρευνα από το 2005 μέχρι το 2016, καθώς και η συνδρομή της σύγχρονης τεχνολογίας με τομογράφο ακτίνων Χ, για να μπορούμε σήμερα να μιλήσουμε με βεβαιότητα για τη χρήση του.

Οι επιστήμονες διάβασαν το 99,9% των επιγραφών στις σωζόμενες επιφάνειες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό του, αποκαλύπτοντας όχι μόνο ένα εγχειρίδιο λειτουργίας αλλά και ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θεωρητικό κείμενο για την αρχαία αστρονομία, που μας έρχεται κατ’ ευθείαν από τον 1ο - 2ο π.Χ.

 Μέσα από τις 3.400 χαρακτήρες (γράμματα, σύμβολα, αριθμοί) ανέγνωσαν λέξεις και φράσεις. Ετσι έχουμε ευκρινέστερη «εικόνα» ακόμα και για το υπόλοιπό τμήμα του μηχανισμού που δεν βρίσκεται στα χέρια μας.

«Μιλάει» ουσιαστικά για πρώτη φορά.

Διαλύει μύθους, επιβεβαιώνει υποθέσεις και αποκαλύπτει τον χαρακτήρα του. Ο εντυπωσιακός και αινιγματικός Μηχανισμός των Αντικυθήρων, 115 χρόνια μετά την ανέλκυσή του από τον βυθό, επέτρεψε στους επιστήμονες να διαβάσουν το 99,9% του κειμένου που σώζεται στην επιφάνειά του - εκτιμάται περί το ένα τρίτο του συνολικού (κατ' άλλους το ένα δεύτερο) - δηλαδή γράμματα, αριθμοί και 3.400 χαρακτήρες (μέχρι το 2005 είχαν διαβαστεί 2.160).

«Είναι η πρώτη φορά που καταφέραμε να βγάλουμε νόημα. Διαβάσαμε ολόκληρες προτάσεις που ώς τώρα δεν φαίνονταν, κι έτσι ξεκαθαρίσαμε το τοπίο, αν και χρειάστηκε κάποιες φορές να αναθεωρήσουμε τον εαυτό μας», λέει  ο φυσικός και ιστορικός των Επιστημών Γιάννης Μπιτσάκης για την δεκαετή διεθνή ερευνητική προσπάθεια, λίγο πριν από την παγκόσμια πρώτη παρουσίασή τους σήμερα το απόγευμα στο Ιδρυμα Λασκαρίδη.

Πρόγνωση Εκλείψεων. Τι μαθαίνουμε λοιπόν για τον Μηχανισμό;

«Το σημαντικότερο είναι ότι ανακαλύψαμε ένα σύστημα πρόγνωσης των εκλείψεων στο πίσω μέρος του μηχανισμού. Εκεί υπάρχει μια μεγάλη σπείρα που μας δίνει την περιοδικότητά τους μαζί με μια φράση που το 2006 είχαμε διαβάσει ως εξής: "Από Νότου περί Ισπανίας δέκα" κι είχε προκαλέσει αίσθηση διότι ήταν η πρώτη αναφορά της λέξης Ισπανία. Τώρα όμως διαπιστώσαμε ότι γράφει: "Από Νότου περιίστανται δε και καταλήγουσι μικραί το χρώμα δε μέλαν".

Περιγράφει τις εκλείψεις και τις κατηγοριοποιεί ανάλογα με το μέγεθος, το χρώμα και την κατεύθυνσή τους.

Πρόκειται για ένα μοναδικό κείμενο, που δεν υπάρχει αντίστοιχό του» εξηγεί ο Γιάννης Μπιτσάκης.

Ακόμη επισημαίνει ότι για την ανάγνωση των κειμένων του μηχανισμού - που δεν είναι απλώς ένα εγχειρίδιο χρήσης όπως πιστευόταν μέχρι σήμερα αλλά περιλαμβάνει κι ένα μεγάλο θεωρητικό κείμενο για την αστρονομία με ιδιαίτερη αξία καθώς είναι από τα ελάχιστα που μας έφτασαν κατευθείαν από την αρχαιότητα και όχι μέσω αντιγραφών - επιστρατεύτηκε συνδυασμός διαφορετικών μέσων (φωτογραφίες, ανάγλυφη απεικόνιση, τομογράφοι). Το υλικό κατόπιν έτυχε πολύ πιο εξελιγμένης επεξεργασίας σε σχέση με το 2005 που έγινε η προηγούμενη έρευνα.

Μυστικά αποκαλύπτει και μία από τις δύο εκτενέστερες σωζόμενες επιγραφές (διαβάστηκε από τον παλαιογράφο Αγαμέμνονα Τσελίκα) που βρίσκεται σε μία πλάκα στην μπροστινή πλευρά του μηχανισμού και ήταν η πιο δύσκολη για να διαβαστεί. Και αποδεικνύει ότι λειτουργούσε ως πλανητάριο που έδειχνε τις κινήσεις των πλανητών - του Ερμή, της Αφροδίτης, του Αρη, του Δία και του Κρόνου - καθώς είναι διαιρεμένη αντιστοίχως σε πέντε μέρη, αποδεικνύοντας πως ένα μέρος του μηχανισμού το οποίο προεξείχε (όπως δείχνουν και τα ίχνη πάνω στο κεντρικό γρανάζι) έχει παραμείνει στον βυθό.

Αστρονομικό αλμανάκ

Ανάμεσα στα στοιχεία που αποσαφηνίστηκαν σε σχέση με τη λειτουργία του μηχανισμού είναι η χρήση του και ως αστρονομικού ημερολογίου που συνδεόταν με τους τόπους καταγραφής των αστρονομικών φαινομένων. 

Ενα αστρονομικό αλμανάκ - ένα παράπηγμα όπως ήταν η ονομασία του στην αρχαιότητα, όρος που χρησιμοποιείται ακόμη διεθνώς στην αστρονομία - που ανασυντέθηκε πλήρως και ξεκαθαρίστηκε η χρήση του, χωρίς ωστόσο, όπως λένε οι επιστήμονες, να είναι και το πιο μυστηριώδες τμήμα του μηχανισμού.

Πολύτιμο όμως φαίνεται πως είναι και το ημερολόγιο που είναι χαραγμένο στη μεταλλική επιφάνεια, κι αυτό διότι όχι μόνο έδειχνε πότε διοργανώνονταν οι μεγάλες ανά τετραετία γιορτές, όπως τα Ολύμπια, τα Πύθια και τα Νέμεα, αλλά κι επειδή μπορεί να «δείξει» τον δημιουργό του μηχανισμού.

«Γνωρίζουμε ότι είναι δωρικό ημερολόγιο και προσπαθούμε να το συνδέσουμε με την Κόρινθο ή τις αποικίες της, τη Ρόδο ή ακόμη και τις Συρακούσες για να εντοπίσουμε και τον δημιουργό του. Δεν αποκλείεται λοιπόν να αποδειχθεί μελλοντικά - δεδομένου ότι τέτοιου είδους κείμενα έφεραν υπογραφή - πως δημιουργός του μηχανισμού ήταν ο Ιππαρχος ή Ποσειδώνιος από τη Ρόδο ή ακόμη και κάποιος μαθητής του Αρχιμήδη». 

Οσο για τη χρήση του;

Οι ερευνητές δεν αποκλείουν να πρόκειται για όργανο ενός αστρονόμου, μέσο επίδειξης πλούτου, όπως και το ενδεχόμενο να αξιοποιούνταν τα δεδομένα του από αστρολόγους για αστρολογικές προβλέψεις.

Ξέρουμε πλέον τι έσπασε από αυτόν κατά το ναυάγιο και αν ποτέ το βρουν οι δύτες που συνεχίζουν την έρευνα τα τελευταία τρία χρόνια, θα είναι η ανακάλυψη του αιώνα.

Πως λειτουργει ο Μηχανισμος των Αντικυθηρων από 1greek2