Το τέλος της Παγκοσμιοποίησης: Ώρα για μια νέα στρατηγική και νέα μοντέλα!

Η παγκοσμιοποίηση ως όρος έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια σε αναλύσεις, συζητήσεις και μελέτες.Αφορά την πολιτική και κυρίως την οικονομία σε παγκόσμια κλίμακα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η παγκοσμιοποίηση ευθύνεται για πολλά δεινά που έχουν να κάνουν με τις εργασιακές σχέσεις, τις θέσεις εργασίας και τα οικονομικά μεγέθη των επιχειρήσεων. Μήπως τελικά έρχεται το τέλος της παγκοσμιοποίησης; Μήπως η συνταγή που προσπάθησαν να επιβάλλουν απλά απέτυχε;

Του Δημήτρη Γ. Απόκη*

Τα τελευταία εβδομήντα χρόνια το διεθνές σύστημα σε πολιτικό, στρατηγικό αλλά και οικονομικό επίπεδο λειτουργεί με βάση την αρχή της παγκοσμιοποίησης. 

Κυβερνήσεις και πολυεθνικές επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο δρούσαν και αποφάσιζαν τις κινήσεις τους σε όλα τα επίπεδα με βάση αυτή την αρχή.

Υπήρχε εποχή που ανάμεσα στις παγκόσμιες ελίτ επικρατούσε μια ρήση σύμφωνα με την οποία, ότι προωθούσε ο αμερικανικός κολοσσός, General Motors, αποτελούσε παγκόσμια πολιτική επιταγή.

General Electric

Σήμερα όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα θα μπορούσαν να πουν το ίδιο για τον επίσης αμερικανικό κολοσσό, General Electric. Μια γιγαντιαία εταιρία πολυεθνικών συμφερόντων της οποίας τα πλοκάμια απλώνονται σε όλο τον πλανήτη και σε οποιονδήποτε τομέα παραγωγής μπορεί να φανταστεί το μυαλό του ανθρώπου. 

Με βάση λοιπόν αυτό το δεδομένο, αποκτούν τρομερή σημασία οι απόψεις που εξέφρασε ο επικεφαλής της GE, Jeffrey Immelt, στην τελετή αποφοίτησης μια από τις καλύτερες σχολές επιχειρήσεων στον κόσμο, του Stern School of Business του New York University.

Η Μετά την Παγκοσμιοποίηση Εποχή

Σε αυτή την εξαιρετικής σημασίας ομιλία του ο κ. Immelt, αφού επιτέθηκε στην πολιτική του προστατευτισμού, άφησε να εννοηθεί ότι η GE, έχει αρχίσει ήδη να σχεδιάζει μια νέα παγκόσμια στρατηγική έτσι ώστε να μπορέσει να ηγηθεί και να είναι ανάμεσα σε αυτούς που θα διαμορφώσουν τις εξελίξεις στη νέα, μετά το τέλος της παγκοσμιοποίησης, εποχή. Οι πολιτικές πιέσεις προστατευτισμού σε παγκόσμια κλίμακα, θα αναγκάσουν τους πολυεθνικούς κολοσσούς να κάνουν μια δραστική στροφή στην στρατηγική τους.

Εισερχόμαστε σε μια εποχή μεταβαλλόμενης και ασταθούς παγκόσμιας οικονομίας, ίσως της πιο αβέβαιης που έχει υπάρξει ποτέ. Μια εποχή που η αρχή της παγκοσμιοποίησης δέχεται μια επίθεση, όπως δεν έχει δεχθεί ποτέ.

Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον παγκόσμιου προστατευτισμού, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις, σύμφωνα με τον ηγέτη της GE, θα πρέπει να κατευθύνουν το πηδάλιο από μόνες τους. Με απλά λόγια, θα πρέπει να ισορροπήσουν το γήπεδο, χωρίς την ανάμιξη κυβερνήσεων. Κάτι τέτοιο απαιτεί δραματική μεταρρύθμιση σκέψης και στρατηγικής.

Η Στρατηγική της Εντοπιότητας

Η απάντηση της GΕ, σε αυτή την σεισμική εξέλιξη, είναι η εφαρμογή μιας στρατηγικής εντοπιότητας, μέσα σε ένα παγκόσμιο γήπεδο. Δηλαδή, η διαρκής ανάπτυξη θα απαιτεί τοπικές δυνατότητες, με παγκόσμια παρουσία. Για παράδειγμα η GE, έχει 420 εργοστάσια σε όλο τον κόσμο, και αυτό της δίνει τεράστια ευελιξία. Στο παρελθόν, είχε ένα εργοστάσιο κατασκευής μηχανών.

Σήμερα έχει πολλά και σε όλο τον κόσμο, γεγονός που της δίνει πρόσβαση στις αγορές. Η στρατηγική της εντοπιότητας, δεν μπορεί να πληγεί από τις πολιτικές προστατευτισμού. Εταιρίες όπως η GE, θα συνεχίσουν να παράγουν στις χώρες τους, στη συγκεκριμένη περίπτωση στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά λόγω του κλίματος προστατευτισμού οι εξαγωγική τους δύναμη θα δεχθεί πλήγμα.

Το αφεντικό της GE, μπορεί σε αυτή την κομβικής σημασίας ομιλία του για τις παγκόσμιες εξελίξεις να μην ανέφερε τον Ντόναλντ Τράμπ και τη Χίλαρι Κλίντον, ονομαστικά, αλλά έκανε αναφορά σε μια προεδρική εκλογή γκρίνιας, όπου όλοι οι υποψήφιοι είναι υπέρ του προστατευτισμού. Όπως τόνισε η παγκοσμιοποίηση κατηγορείται για τα επίπεδα ανεργίας και την ανισότητα στις αμοιβές, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί η άποψη ότι πρόκειται για το λάθος κάποιου άλλου και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας δεν αποτελεί επιλογή.

Μάλιστα, αποκήρυξε την κριτική πολιτικών ανά τον κόσμο εναντίον της εταιρίας του και άλλων πολυεθνικών κολοσσών, σημειώνοντας ότι δεν πρόκειται να δώσει σημασία σε απόψεις ατόμων που δεν διαθέτουν παγκόσμια αντίληψη, δεν έχουν βρεθεί ποτέ σε εργοστάσιο και δεν επιθυμούν να μπουν στον ανταγωνισμό.

Η Επερχόμενη Σεισμική Αλλαγή Στην Παγκοσμιοποίηση

Μια προσεκτική ανάλυση της ομιλίας του αφεντικού της GE, σε συνδυασμό με μια επίσης προσεκτική ανάλυση του κλίματος που διαμορφώνεται σε παγκόσμια κλίμακα, δείχνει ότι έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο σεισμικής αλλαγής του παγκοσμίου συστήματος που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Για δεκαετίες, οι πολυεθνικοί κολοσσοί ήταν οι κινητήριες μηχανές του πλανήτης. Παρήγαγαν προϊόντα, δημιουργούσαν θέσεις εργασίας, και είχαν την εμπιστοσύνη και τη συμπαράσταση κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο.

Σήμερα, οι μεγάλες εταιρίες αντιμετωπίζονται με καχυποψία, οι κυβερνήσεις και οι παγκόσμιοι οργανισμοί αποτυγχάνουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του πλανήτη. Η παγκοσμιοποίηση βάλλεται από παντού. Όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά παντού. Σε Ευρώπη και Λατινική Αμερική, επικρατεί παρόμοιο συναίσθημα και βρίσκει απήχηση και στην αριστερά και στη δεξιά. Στην Ευρώπη, ήδη έχει ανοίξει η συζήτηση για την επιβίωση ή όχι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τείχη προστατευτισμού έχουν αρχίσει να υψώνονται σε Ασία και Αφρική.

Η Κίνα επανατοποθετεί την οικονομία της έτσι ώστε να γίνει πιο διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς.

Πολλοί είναι οι άνθρωποι που αισθάνονται ότι έχουν αφεθεί πίσω και η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται με υπερβολικά αργούς ρυθμούς. Μεγάλος αριθμός εργατικού δυναμικού έχει χάσει τις δουλειές του λόγω διαφυγής θέσεων εργασίας σε άλλες χώρες.

Η μεσαία τάξη έχει συρρικνωθεί σε μεγάλο βαθμό, και το χάσμα μεταξύ πλούτου και φτώχιας έχει διευρυνθεί. Όσο η τεχνολογία και η παγκοσμιοποίηση τρέχει, τόσο οι άνθρωποι τρέμουν για τις δουλειές τους και το εισόδημά τους, και σαν αποτέλεσμα δεν εμπιστεύονται εταιρίες και κυβερνήσεις.

Απονομή Ευθύνης

Ποιος ευθύνεται για αυτό το κλίμα; Κατά ένα μέρος οι επιχειρήσεις και κατά ένα μέρος η τεχνολογία. Επίσης ένα μέρος της ευθύνης βρίσκεται και στις κυβερνήσεις. Στις επιχειρήσεις τα πράγματα έχουν γίνει πολύ περίπλοκα. Η χρηματοδότηση και οι επενδύσεις έχουν πληγεί. Σαν αποτέλεσμα πλήττεται η παραγωγή, από την οποία εξαρτάται το ύψος των αμοιβών.

Στην τεχνολογία η εφευρετικότητα έχει ενισχύσει την ανάπτυξη, αλλά έχει δημιουργήσει και αστάθεια. Το Ιντερνέτ έχει κάνει εύκολη τη σύνδεση των ανθρώπων, αλλά αυτό δεν σημαίνει αυτόματα δημιουργία θέσεων εργασίας.

Η τεχνολογία αυξάνει την ανταγωνιστικότητα για επιχειρήσεις και ανθρώπους, αλλά διευρύνει την οικονομική ανασφάλεια. Οι κυβερνήσεις σε παγκόσμια κλίμακα, έχουν αποτύχει να προωθήσουν την ανάπτυξη. Στις ΗΠΑ οι κανόνες έχουν αυξηθεί και οι υποδομές έχουν μείνει πίσω.

Η εκπαίδευση έχει αποτύχει να συμβαδίσει με τις νέες δεξιότητες. Οι μικρές επιχειρήσεις, βασικό συστατικό της ανάπτυξης, έχουν αποδυναμωθεί σε σχέση με το παρελθόν.

Η πολιτική εμποδίζει την μεταρρύθμιση των παλιών συστημάτων. Τα φορολογικά συστήματα είναι απαρχαιωμένα. Το μεταναστευτικό σύστημα είναι διαλυμένο. Όλα αυτά δημιουργούν κλίμα ελλείματος για το μέλλον.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ανίκανη να προωθήσει την ανάπτυξη. Αντί να λύνει προβλήματα, προσθέτει γραφειοκρατία στις Βρυξέλλες.

Η έμφαση της οικονομίας της Κίνας στις εξαγωγές πυροδότησε λαϊκίστικη έξαρση στη Δύση, επηρεάζοντας την παγκόσμια δυναμική. Οι Κινέζοι είναι φοβερά ικανοί στο να συνδέουν την οικονομική ανάπτυξη με την γεωπολιτική επιρροή.

Η Συνταγή

Χρειάζεται ευέλικτη σκέψη και στρατηγική. Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να γίνει χωρίς ηγετικό ρόλο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όλες οι χώρες θέλουν και επιδιώκουν νέες θέσεις εργασίας. Το συναίσθημα εναντίον του ελεύθερου εμπορίου δεν είναι εύκολο να επιλυθεί. Άρα η παγκοσμιοποίηση που γνωρίζουμε , βασισμένη στο εμπόριο και την παγκόσμια ενοποίηση, αλλάζει.

Το επόμενο κύμα ανταγωνιστικότητας θα βασιστεί στην ικανότητα των επιχειρήσεων να μπορούν να επικρατήσουν στην ψηφιακή εποχή. Η επιτάχυνση της ανάπτυξης θα έρθει μέσα από την επίλυση προβλημάτων σε τοπικό επίπεδο, σε αντίθεση με το παρελθόν που κάθε λύση αντιμετωπίζονταν μέσα από παγκόσμια οπτική. Η εφαρμογή της νέας παγκόσμιας στρατηγικής, απαιτεί απλουστευμένους οργανισμούς. Οι πολύπλοκες και συγκεντρωτικές γραφειοκρατίες είναι πλέον δεινόσαυροι και θα αφανιστούν.

Η εποχή προώθησης οικουμενικών ιδεών μέσω κεντρικών διοικήσεων έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Ακούγοντας αυτή την τοποθέτηση, ας φέρουμε στο μυαλό μας την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών κ.λπ.

Η νέα παγκοσμιοποίηση απαιτεί προώθηση νέων επιχειρησιακών μοντέλων, λιτών, γρήγορων, και αποκεντρωμένων.

Η Νέα Παγκοσμιοποίηση απαιτεί προώθηση δυνατοτήτων σε τοπικές ομάδες που έχουν τη δύναμη να πάρουν ρίσκα, χωρίς αμφισβήτηση.

Μέχρι σήμερα η παγκοσμιοποίηση αντιμετωπίζονταν ως φιλοσοφία. Στην ουσία είναι περισσότερο το τι κάνεις επί τόπου. Η επιτυχία, στην νέα εποχή, απαιτεί μικρά πράγματα, και αποφάσεις που λαμβάνονται με γνώμονα το τοπικό πλαίσιο. Ένας καλός παγκόσμιος ηγέτης, στη νέα εποχή, πρέπει να αντιλαμβάνεται πως οι άνθρωποι κάνουν τη δουλειά σε μια τοπική κοινωνία και κουλτούρα.Προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά της ομάδας σημαντική για τη χώρα τους. Αυτό επιτρέπει την πρόσληψη των καλύτερων ταλέντων σε κάθε χώρα, όπου βρίσκεται ο ανταγωνισμός.

Σε αυτή τη νέα στρατηγική δεν υπάρχει τίποτα ελιτίστικο, δεν υπάρχει κατεστημένο (βλέπε άνοδο Τράμπ και κατάκτηση του χρίσματος των Ρεπουμπλικάνων στις ΗΠΑ, κόντρα στο κατεστημένο του κόμματος).

ΠΗΓΗ: mignatiou.com