Χημικός πόλεμος στο σπίτι μας

Συγκατοικούμε με τοξικές ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν θανατηφόρες ασθένειες

«Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά» έλεγαν οι γιαγιάδες μας και εμείς αναζητούσαμε την άλλη μισή. Τώρα που το αξίωμα των προγόνων μας καταρρίπτεται, ζαλισμένοι ανάμεσα σε «απαγορεύεται» και «μη», αναζητούμε για τις «καθαρές λύσεις», τις μη τοξικές, τις μη καρκινογόνες, τις υγιεινές. «Ξιφομαχούμε» με τις χλωρίνες, το PVC, τη φορμαλδεΰδη, το ραδόνιο και ακούμε εναγωνίως τα δελτία ειδήσεων για την επόμενη είδηση: «Σύμφωνα με έρευνες του ινστιτούτου τάδε της Λωζάννης, το δείνα προκαλεί καρκίνο».

Υποπτο για καρκίνο και το υλικό MDF λοιπόν ύστερα από έρευνες του Κέντρου Υγείας Περιβάλλοντος και Εργασιακού Χώρου, του Πανεπιστημίου του Λέστερ, ανακοίνωσε ο δρ Αντριου Γουότερσον, ο οποίος το χαρακτήρισε και ως τον «αμίαντο της δεκαετίας του '90». 

Το MDF χρησιμοποιείται ευρέως στην κατασκευή επίπλων και αποτελείται από ρινίσματα ξύλου και ρητίνη φορμαλδεΰδης. 

Μέσα σε κλειστούς χώρους που δεν αερίζονται ή όταν γίνεται πριόνισμα υπάρχει πιθανότητα οι αναθυμιάσεις να προκαλέσουν ερεθισμούς. Οι εργάτες μάλιστα των εργοστασίων παραγωγής φορμαλδεΰδης παρουσιάζουν (όπως έδειξαν σχετικές μελέτες) υψηλά ποσοστά καρκίνου των πνευμόνων και του λαιμού. Η φορμαλδεΰδη εκπέμπεται και από συγκολλητικές ουσίες, συνθετικά υφάσματα ρούχων, πλαστικά υλικά, βερνίκια και καλλυντικά. Να σημειωθεί πως η φορμαλδεΰδη χαρακτηρίζεται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ως μια από τις ενώσεις που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο στον άνθρωπο.

Ετσι, μέρα με τη μέρα, συνειδητοποιούμε ότι το σπίτι μας τείνει να μετατραπεί σε ένα σύγχρονο όσο και επικίνδυνο χημικό εργαστήριο. Το πρόβλημα ξεκινά με την αντικατάσταση των παραδοσιακών υλικών και συνεχίζεται με την καταπολέμηση ιών και βακτηριδίων αλλά και άλλων απρόσκλητων καλεσμένων ­ κατσαριδών, κουνουπιών, μυρμηγκιών... Η κατάσταση επιδεινώνεται με την ανάπτυξη των συστημάτων ανακύκλωσης του αέρα και μείωσης του εξαερισμού, με τη δημιουργία θερμικά κλειστών κτιρίων και μη φυσικά εξαεριζόμενων, με αποτέλεσμα την έλλειψη καθαρού αέρα.

Συχνά, στους εσωτερικούς χώρους, εκεί δηλαδή όπου οι κάτοικοι των αστικών κέντρων περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας, συγκεντρώνονται ρύποι οι οποίοι ­ σύμφωνα με έρευνα του ΕΜΠ ­ ξεπερνούν τα όρια που έχουν οριστεί για την προστασία της ανθρώπινης υγείας. Κόλλες, διαλύτες, βερνίκια, χρώματα, καλλυντικά, ακόμη και το μαγείρεμα παράγουν οργανικές ενώσεις που έχουν υψηλότερη συγκέντρωση στους εσωτερικούς χώρους. Το ίδιο η φορμαλδεΰδη και το ραδόνιο ­ δύο πολύ επικίνδυνοι ρύποι ­ που απελευθερώνονται κυρίως από μονωτικά οικοδομικά υλικά και έπιπλα. Τα συμπτώματα είναι ερεθισμός στα μάτια, στη μύτη, στο δέρμα, χρόνια πνευμονικά, ναυτία...

Εξίσου επικίνδυνες έχουν αποδειχθεί οι συνθετικές ίνες και ο αμίαντος που υπάρχουν στα μονωτικά υλικά και σε εκείνα που επιβραδύνουν τη διάδοση της φωτιάς, η νικοτίνη και η ακρολεΐνη (από τα τσιγάρα), ο υδράργυρος (θερμόμετρα), τα μυκητοκτόνα, οι μπογιές, η αμμωνία. Η έκθεση σε αυτούς τους ρύπους, σε υψηλές συγκεντρώσεις, μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα (δηλητηριάσεις, ζαλάδες...), ενώ η έκθεση σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις, αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, φθείρει ύπουλα τον ανθρώπινο οργανισμό, χωρίς να το συνειδητοποιούμε και μπορεί να προκαλέσει ακόμη και καρκίνο.

Από τους πιο σοβαρούς κινδύνους για τον άνθρωπο και το περιβάλλον αποτελεί, σύμφωνα με την Greenpeace, το πλαστικό PVC. Ο πλαστικοποιητής DEHP ­ από τις τοξικότερες ουσίες που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή του PVC ­ μπορεί να περάσει στα τρόφιμα από τις ζελατίνες περιτυλίγματος και τα πλαστικά σκεύη. Ηδη έχει απαγορευτεί η χρήση του στις συσκευασίες τροφίμων στην Αυστρία και στην Ελβετία η χρήση του στην κατασκευή παιχνιδιών.

Σοβαρή απειλή για την υγεία μας ενέχει και η εκτεταμένη χρήση του PVC στη σύγχρονη κατοικία: πατώματα και ταπετσαρίες από βινύλιο, ρούχα από δερματίνη, κουρτίνες μπάνιου, μουσαμάδες, γρίλιες, ηλεκτρικός εξοπλισμός, μόνωση καλωδίων κ.ά. 

Πολλές από τις ουσίες που περιέχονται στο PVC εξατμίζονται εύκολα με αποτέλεσμα να εκτίθεται ο άνθρωπος εύκολα σε αυτές. Σε περίπτωση πυρκαϊάς δημιουργείται τοξικό σύννεφο καπνού και εκπέμπονται επικίνδυνες ενώσεις όπως οι διοξίνες. Στη φωτιά που εκδηλώθηκε το 1977 σε λέσχη στο Μπέβερλι Χιλς 161 άτομα πέθαναν χωρίς να έχουν έλθει σε άμεση επαφή με τις φλόγες, προτού αρχίσουν να καίγονται τα ξύλινα μέρη και προτού το διοξείδιο του άνθρακα να ανέλθει σε επικίνδυνα επίπεδα. Ακόμη τέσσερις πέθαναν λόγω επιπλοκών, ενώ πολλοί επιζήσαντες έπαθαν σοβαρές βλάβες στο αναπνευστικό τους σύστημα. Οι θάνατοι και οι τραυματισμοί ήταν άμεσο αποτέλεσμα της παρουσίας PVC.

Και ο «χημικός πόλεμος» στο σπίτι συνεχίζεται με τα απορρυπαντικά που περιέχουν φωσφορικά άλατα, με τα καθαριστικά και αποσμητικά χώρου που περιέχουν κάποιες ιδιαίτερα επικίνδυνες φαινόλες (νονυλφαινόλες) ­ οι οποίες δρουν ως τεχνητά οιστρογόνα και παρεμβαίνουν στο αναπαραγωγικό σύστημα. Οσο για το «στεγνό καθάρισμα», μπορεί να είναι στεγνό, αλλά σε καμία περίπτωση καθαρό. Τα περισσότερα στεγνοκαθαριστήρια χρησιμοποιούν περχλωροαιθυλένιο (χημικό γνωστό με την ονομασία «perc»). Ο αερισμός τους προτού τα βάλουμε στο σπίτι δεν ωφελεί γιατί χρειάζονται πολλές ημέρες για να μειωθούν ουσιωδώς τα επίπεδα δράσεως του perc.

Στον συναγωνισμό για τα... λευκότερα λευκά καλό θα ήταν να αποφεύγουμε τη χλωρίνη, η οποία εκτός του ότι από μόνη της αποτελεί ισχυρό δηλητήριο, όταν αναμειχθεί με προϊόντα καθαρισμού που περιέχουν φωσφορικά πραγματοποιούνται αντιδράσεις που οδηγούν στην παραγωγή αερίου χλωρίου και υδροχλωρικού οξέος, ουσίες που προκαλούν ερεθισμούς στο αναπνευστικό σύστημα και σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν και στο νοσοκομείο.

Οταν μάλιστα δράσει με προϊόντα που περιέχουν αμμωνία προκαλεί ναυτία και ερεθισμούς και κάποιες φορές πνευμονία ή πνευμονικό οίδημα. Αντί για χλωρίνη μπορεί να χρησιμοποιηθούν λευκαντικά με βάση οξυγονούχες ενώσεις (π.χ. υπεροξείδιο του υδρογόνου, που δεν είναι άλλο από το κοινό οξυζενέ). Για απολύμανση μπορεί το χλώριο που περιέχει η χλωρίνη να καταπολεμά τα κολοβακτηρίδια, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τους ιούς. Αριστη απολυμαντική λύση αποτελεί το κοινό ξίδι. Γι' αυτό δικαίως ο ειδικός στις διοξίνες dr Otto Hutzinger είχε πει πως, «ο Θεός δημιούργησε 91 στοιχεία, ο άνθρωπος 15 και ο διάβολος μόνο ένα, το χλώριο».

Τα «αρωματικά μπλοκ τουαλέτας» ευωδιάζουν και αρωματίζουν. Επιπλέον περιέχουν και τη χλωριωμένη ένωση παραδιχλωροβενζόλιο, το οποίο θεωρείται ύποπτο για βλάβες στο συκώτι και για καρκινογένεση. Χρησιμοποιείται επίσης και σε σκοροκτόνα. Η λεβάντα αποτελεί την εναλλακτική και φθηνότερη λύση. Οσο για τη γνωστή Τερέζα ­ και τα υπόλοιπα έντομα που επισκέπτονται κατά καιρούς το σπίτι ­ τα τοξικά εντομοκτόνα και κατσαριδοκτόνα (περιέχουν διχλωρομεθάνιο) μάλλον αδιάφορη την αφήνουν.

Σε αντίθεση με τον ανθρώπινο οργανισμό που μπορεί να τον επισκεφθεί ένας απλός πονοκέφαλος ως καρδιακές αρρυθμίες, δερματίτιδες... Εναλλακτικές πρακτικές υπάρχουν και χρησιμοποιούνται από χρόνια: ο βασιλικός, γαρίφαλο, η αρτεμισία, τα φύλλα μαϊντανού, το ξίδι και το κρεμμύδι απωθούν μύγες και κουνούπια. Οι κατσαρίδες εξαφανίζονται με φλούδες αγγουριού και τα μυρμήγκια με λάδι λεβάντας και ξίδι. 

Εκτός από αρχιτέκτονα προσλάβετε και βιοκλιματολόγο

Η οικία, η εστία, το σπίτι, το κτίριο ή το αρχιτεκτονικό κέλυφος, όπως θα έλεγε και ένας πολιτικός μηχανικός, παίζει εδώ και αιώνες τον ρόλο της ασπίδας προστασίας του ανθρώπινου οργανισμού. Εναν ρόλο που δεν άλλαξε, αμφισβητείται όμως πια η ικανότητά του να προστατεύει και να προσφέρει ποιότητα ζωής. Ισως γιατί η αρχιτεκτονική παράδοση των προγόνων μας ξεχάστηκε, όπως και ο σεβασμός στη φύση. Δεν έχει νόημα να κατασκευάσουμε ένα όμορφο κτίριο σε ακατάλληλο έδαφος. Ούτε να χτίσουμε ένα πολυτελές σπίτι με επικίνδυνες για την υγεία μας πρώτες ύλες.

Η νέα πρόταση έρχεται με τη βιο-δόμηση, η οποία, όσο σύγχρονη και αν δηλώνει με το όνομά της, βασίζεται σε γνώσεις που ο άνθρωπος είχε από παλιά. Το ΥΠΕΧΩΔΕ μάλιστα σε συνεργασία με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας έχει ετοιμάσει νομοσχέδιο που αφορά τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική και το οποίο προβλέπει φοροαπαλλαγές και επιχορηγήσεις για εκείνους που θα αποφασίσουν να χτίσουν ένα οικολογικό σπίτι.

Για την κατασκευή ενός τέτοιου σπιτιού χρειάζεται απλώς βούληση. Τη γνώση της οικολογικής δόμησης, τη μελέτη και την κατασκευή του, τις αφήνουμε στους ειδικούς. Κατά τον πολιτικό μηχανικό κ. Κώστα Τσίπηρα, πρώτο λόγο έχει η εκλογή του τόπου ή του οικοπέδου όπου θα χτιστεί το σπίτι και έπονται η ευθύνη του αρχιτέκτονα του έργου όσο βεβαίως και του μελλοντικού ιδιοκτήτη ως προς τις επιλογές του. Η επιφάνεια της Γης, όπως είχε ανακαλύψει το 1935 ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης Ε. Hartmann, σαρώνεται από ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες. Γι' αυτό προτού αρχίσει η ανέγερση της οικοδομής πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες μετρήσεις ώστε να τοποθετηθούν το σπίτι αλλά και τα δωμάτια (ειδικά οι κρεβατοκάμαρες και το γραφείο) σωστά στον χώρο. Στην περίπτωση που ήδη κατοικούμε σε σπίτι όπου συμπίπτουν οι λεγόμενοι γεωπαθογόνοι κόμβοι, το πρόβλημα μπορεί συνήθως να ξεπεραστεί με μια διαρρύθμιση του χώρου. Επιστήμονες παρατήρησαν ότι στους γεωπαθογόνους κόμβους υπάρχει αύξηση του επικίνδυνου για την υγεία ραδονίου και των ακτινοβολιών γάμμα. 

Η επιστήμη της βιο-δόμησης σηκώνει τα χέρια ψηλά στην περίπτωση διαμερισμάτων που βρίσκονται ψηλά. Πολυετείς έρευνες που έγιναν στη Γερμανία σε κατοίκους πολυκατοικιών έδειξαν ότι όσοι έμεναν πάνω από τον 15ο όροφο δέχονταν περισσότερη ακτινοβολία και αρρώσταιναν κατά 57% συχνότερα από τους κατοίκους των χαμηλότερων διαμερισμάτων. Από αντίστοιχη μελέτη στις ΗΠΑ προέκυψε ότι όσοι κατοικούσαν ή εργάζονταν πάνω από τον 20ό όροφο ουρανοξύστη είχαν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να αυτοκτονήσουν.

Ανάλογα προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσει ο ανθρώπινος οργανισμός και με την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, η οποία σύμφωνα με τον φυσικό Daniel Depris καταστρέφει αργά αλλά σταθερά ιστούς και όργανα ­ κυρίως τους φακούς των οφθαλμών, τον νευρικό ιστό, τα γονίδια ­ ενώ επηρεάζει και τα έμβρυα. Τον μεγαλύτερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν εκείνοι που ζουν κοντά σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή σε πυλώνες υψηλής τάσης της ΔΕΗ. Επιστημονικές μελέτες σε όλο τον κόσμο απέδειξαν ότι στους κατοίκους γύρω από τα δίκτυα διανομής ρεύματος αυξάνονταν οι αλλεργίες, το στρες, τα καρδιαγγειακά προβλήματα και η λευχαιμία. Για κάθε ενδεχόμενο, καλό θα ήταν ακόμη και η κεραία της τηλεόρασης καθώς και ο ηλιακός θερμοσίφωνας να τοποθετούνται σε απόσταση ικανοποιητική από το κυρίως κτίριο. Οσον αφορά τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις: το καλώδιο σύνδεσης με το δίκτυο της ΔΕΗ πρέπει να θάβεται στο έδαφος, να μην τοποθετούμε κεντρικό πίνακα κοντά στους χώρους ανάπαυσης και να μην περιτριγυρίζουμε ένα δωμάτιο με ηλεκτρικά καλώδια δημιουργώντας ηλεκτρικό κλωβό.

«Πολύ σημαντική είναι και η παρατήρηση του δομημένου χώρου και των ανθρώπων που τον κατοικούν. Δεν χρειάζεται εξυπνάδα για να διαπιστώσεις υπερβολική υγρασία, κακό ηλιασμό...» λέει ο κ. Τσίπηρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι κάτοικοι του Βρυσοχωρίου Ιωαννίνων, μεγάλο ποσοστό των οποίων είναι ραχιτικοί εξαιτίας της μεγάλης υγρασίας και του κακού ηλιασμού. Ιδιαίτερη σημασία παίζει και ο προσανατολισμός του σπιτιού. Αποδεδειγμένα η χειρωνακτική όσο και η πνευματική εργασία διευκολύνονται όταν η αίθουσα εργασίας είναι προσανατολισμένη στην κατεύθυνση Ανατολής - Δύσης και ο χώρος ξεκούρασης και ύπνου στην κατεύθυνση Βορρά - Νότου. Σύμφωνα με τον Hartmann, η ροή του αίματος προσανατολίζεται ανάλογα με το μαγνητικό πεδίο του τόπου, εξαιτίας της ύπαρξης σιδήρου στο αίμα.

Ενα μεγάλο κεφάλαιο στην οικολογική δόμηση αποτελεί και η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, η οποία στοχεύει στην εξοικονόμηση ενέργειας. 

Υπάρχουν τρόποι φυσικής θέρμανσης του σπιτιού με αποδόσεις που μπορούν να φθάσουν, ανάλογα με την περίπτωση, και το 80%. Για το υπόλοιπο 20% το πρόβλημα μπορεί να λύσει ένα βιο-ενεργειακό τζάκι, αλλά και η μεμονωμένη χρήση σε κάποια μειονεκτικά από πλευράς προσανατολισμού δωμάτια συμπληρωματικής θέρμανσης με σόμπες. Ακόμη και ολόκληρες πολυκατοικίες μπορούν να κατασκευαστούν σύμφωνα με τις βιοκλιματικές αρχές: ηλιακά παράθυρα, θερμοκήπια, κατάλληλος αερισμός (αντί κλιματιστικών), σκίαση ανοιγμάτων, απόρριψη θερμότητας στο έδαφος (ημι-υπόσκαφα κτίρια, συνήθης πρακτική σε επικλινές έδαφος) κ.ά. 

Να σημειωθεί ότι έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών έδειξε ότι σε σύνολο 310 εργαζομένων σε κλιματιζόμενα γραφεία, όπου τα παράθυρα παραμένουν κλειστά, το 65,5% υποφέρει από πονοκεφάλους, το 58% από ερεθισμούς στα μάτια, το 32,2% από αδυναμία συγκέντρωσης και το 31,9% από ανεξήγητη κούραση.

Συγκεκριμένες προδιαγραφές υπάρχουν και για τα υλικά που μπορούν να γίνουν αποδεκτά σε μια βιο-κατασκευή. «Δεν μπορούμε, π.χ., να χρησιμοποιήσουμε πτητική τέφρα από τα λιγνιτωρυχεία της Πτολεμαΐδας. Οι έρευνες πάνω στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην υγεία μας συνεχίζονται» αναφέρει ο κ. Τσίπηρας στο βιβλίο του «Το οικολογικό σπίτι» (Εκδόσεις Νέα Σύνορα - Α.Α. Λιβάνη).

.tovima.gr

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Συνδεθείτε στη σελίδα μας στο Facebook

Tο greek1.blogspot.com δημοσιεύει άρθρα της καθημερινότητας και της πολιτικής μέσα από τα οποία ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. 

Kείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια.

 Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, ή ότιάλλο παρακαλούμε ενημερώστε μας στο 1greek.wordpress.com@gmail.com για να τα αφαιρέσουμε. 

Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. 

Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο. 

Ο διαχειριστής του ιστολόγιου δεν ευθύνεται για τα σχόλια και τους δεσμούς που περιλαμβάνει. Τονίζουμε ότι υφίσταται μετριασμός των σχολίων και παρακαλούμε πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα: 
● Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες. 
● Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.