Mια Ευρωπαϊκή ΄Ανοιξη των Εθνών;

Brendan O Neil, Zero Hedge, 28-12-18 Οι Ευρωπαίοι είναι σε επανάσταση εναντίον του πολιτικού και του πολιτισμικού καθεστώτος κα...

Brendan O Neil, Zero Hedge, 28-12-18

Οι Ευρωπαίοι είναι σε επανάσταση εναντίον του πολιτικού και του πολιτισμικού καθεστώτος και αυτό είναι έξοχο.

[Στην παρόρμηση που προαιώνια κινεί, τέτοια μέρα, κάθε θνητό, σε ανασκόπηση πεπραγμένων και εμπειριών και στην απόπειρα να διαβάσει τους προσιτούς οιωνούς για όσα υπόσχεται ή απειλεί ο αρχόμενος χρόνος, πολύ χρήσιμο, ελπιδοφόρο και κυρίως πνευματικά εμπλουτιστικό βοήθημα είναι ο πιο κάτω οδηγός ανάγνωσης, προσέγγισης και επεξεργασίας του φαινομένου της επεκτεινόμενης, στην Ευρώπη και στην Δύση ευρύτερα,  έκρηξης του ανατρεπτικού  «λαϊκισμού», των βαθύτερων χαρακτηριστικών του, των ιστορικών σταθμών στους οποίους παραπέμπει και των πιθανών  συνεπειών του για την διαμόρφωση του κοινωνικού και πολιτισμικού μέλλοντος .Το άρθρο ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις ποιότητας, μιας μέρας παρενθέσεων αυτοσυγκέντρωσης και διαλογισμού και προσκαλεί σε προσεγμένη ανάγνωση.

Ο Brendan O’Neil είναι καθιερωμένος δημοσιογράφος-σχολιαστής, μεγάλης πνευματικής καλλιέργειας, παλαιός συνεργάτης βρετανικών, αυστραλιανών και αμερικανικών εντύπων, που υπήρξαν στο παρελθόν πηγές  ασφαλούς ενημέρωσης και διαφωτισμού, όπως τα New Statesman, Guardian, Spectator, και Christian Science Monitor. Σύγχυση  σε αρνητικές αντιδράσεις, που πιθανώς προκαλέσουν σημεία του άρθρου σε κάποιους αναγνώστες της Αριστεράς, θα επιφέρει η πληροφορία ότι ο συντάκτης του αναφέρεται σε βιογραφικά λεξικά ως ακροαριστερός και  πρώην εκδότης περιοδικού  υπό το όνομα «Ζωντανός Μαρξισμός».]

Παρουσίαση: Μιχαήλ Στυλιανού

Ο χειρότερος, βλακωδέστερος πλατειασμός της εποχής μας, που ειπώθηκε τόσο από τον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι όσο και από αυτοαποκαλούμενους αριστερούς ριζοσπάστες είναι πως γυρίσαμε πίσω στην δεκαετία του 1930. Αντιμετωπίζοντας αυτήν την μαύρη δεκαετία σαν να ήταν μια ακόμη ζωντανή δύναμη, παρατηρητές τόσο από την ανήσυχη αστική τάξη όσο και από την νευρωτική αριστερά επιμένουν ότι τα σκοτεινά πνεύματα του Τριάντα σηκώθηκαν από τον τάφο τους και έχουν την Δύση από τον λαιμό στην δολοφονική περίσφιγξη των χεριών τους. Βλέποντας την βρετανική έξοδο από την ΕΕ, την ευρωπαϊκή στροφή εναντίον του πολιτικού συστήματος, την άνοδο των «λαϊκίστικων» κομμάτων και το άπλωμα των επαναστάσεων με «κίτρινα γιλέκα», το σύστημα που διαμορφώνει «κοινή γνώμη» βλέπει παντού την ανάσταση του φασισμού, που ως αποφώλιο ζόμπι έρχεται να αφανίσει τους καρπούς της προόδου των τελευταίων δεκαετιών.

Αυτή η ανάλυση είναι τόσο κακή που δεν θα μπορούσε να υπάρξει χειρότερη. Το να συγκρίνεις γεγονότα του σύγχρονου πολιτικού βίου με γεγονότα του παρελθόντος είναι πάντοτε ένας ατελής τρόπος για να αντιληφθείς που πάει η πολιτική εξέλιξη, Αλλά αν πρόκειται να ψάξουμε για αναλογίες των σημερινών με γεγονότα του παρελθόντος, τότε δεν είναι με την δεκαετία του 1930 που μοιάζει και αισθάνεται παρόμοια η εποχή μας, αλλά με την δεκαετία του 1840. Ειδικότερα με το 1848. Αυτός είναι ο χρόνος όπου λαοί σε όλη την Ευρώπη εξεγέρθηκαν για ριζική πολιτική αλλαγή, αρχίζοντας από την Γαλλία και συνεχίζοντας στην Σουηδία, στην Δανία, στα γερμανικά και στα ιταλικά κράτη, στην Αυτοκρατορία των Αψβούργων και αλλού. Ήσαν επαναστάσεις δημοκρατικές, που διεκδικούσαν την καθιέρωση ή την βελτίωση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, την ελευθερία του Τύπου, την κατάργηση των παλαιών μοναρχικών κρατικών δομών και την αντικατάστασή τους από ανεξάρτητα έθνη-κράτη και δημοκρατίες. Το 1848 συχνά αναφέρεται ως η ΄Ανοιξη των Εθνών.

Ακούγεται γνωστό; Φυσικά το 2018 δεν ήταν τόσο ταραχώδες όσο το 1848. Υπήρξαν ανατροπές μέσω κάλπης και εξεγέρσεις στους δρόμους αλλά όχι απόπειρες πραγματικής επανάστασης. Και ωστόσο η εποχή μας μοιάζει επίσης σαν ΄Ανοιξη των Εθνών. Ειδικά στην Ευρώπη. Είναι τώρα εκατομμύρια ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη που θέλουν να αποκαταστήσουν τα ιδεώδη της εθνότητας, της εθνικής κυριαρχίας και της λαϊκή δημοκρατίας, εναντίον  καθεστώτων που μοιάζουν με νέο-μοναρχικές μορφές τεχνοκρατίας του 21^ου Αιώνα. Η επίμονη εξέγερση των «κίτρινων γιλέκων» στην Γαλλία απεικονίζει καλά αυτή την πραγματικότητα. Εδώ έχουμε έναν κυβερνήτη με αυξανόμενα μοναρχικά χαρακτηριστικά – την επηρμένη, σε στυλ νεφεληγερέτη Δία, προεδρία Μακρόν- αμφισβητούμενη επί σειρά εβδομάδων από ένα λαό, που διεκδικεί μεγαλύτερη συμμετοχή στην διαμόρφωση της εθνικής  πολιτικής και μεγαλύτερη εθνική ανεξαρτησία. «Μακρόν=Λουδοβίκος16^ος, έγραφαν μερικά συνθήματα στους κυριαρχούμενους από κίτρινα γιλέκα δρόμους του Παρισιού. Και ξέρουμε τι συνέβη στον Λουδοβίκο τον16ο,*(αν και το 1793 δεν ήταν φυσικά το1848).

H γαλλική επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1848 –η οποία ανέτρεψε την συνταγματική μοναρχία πού είχε ιδρυθεί το 1830 και οδήγησε στην ίδρυση της 2^ης Δημοκρατίας- ήταν από τα κύρια εναύσματα της λαϊκής άνοιξης που απλώθηκε σε όλη την Ευρώπη το 1848.Το ίδιο απλώνεται σήμερα το κίνημα των κίτρινων γιλέκων. Προ εβδομάδων διαδηλωτές στο Βέλγιο με κίτρινα γιλέκα προσπάθησαν να εισβάλουν στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής –γεγονός χωρίς προηγούμενο, στο οποίο χαρακτηριστικά δόθηκε ελάχιστη δημοσιότητα. Στην Ολλανδία διαδηλωτές με κίτρινα γιλέκα πρόβαλαν το αίτημα δημοψηφίσματος για την συνέχιση συμμετοχής στην ΕΕ, ενώ στην Ιταλία συγκεντρώθηκαν για να διαδηλώσουν την υποστήριξή τους στην κυβερνητική αντίσταση στις επιταγές της ΕΕ.

Αυτές οι εκλογές στην Ιταλία ήταν το κρίσιμο γεγονός του 2018. ΄Εφεραν στην εξουσία την Λέγκα και το Κίνημα 5 Αστέρων, κόμματα που μισεί το κατεστημένο της ΕΕ και που συνέτριψαν τις ψευδαισθήσεις που είχε γεννήσει σε διάφορους παρατηρητές η περσινή εκλογή του Μανουέλ Μακρόν στην Γαλλία, ότι σήμαινε το ξεθύμασμα του λαϊκιστικού κύματος στην Ευρώπη. Η Ιταλία διέψευσε αυτούς τους ευσεβείς πόθους, οι εξεγερμένοι Γάλλοι επιβεβαιώνουν την διάψευση και τοπικές και εθνικές εκλογές παντού, από την Γερμανία ως την Σουηδία προσθέτουν βάρος στο γεγονός ότι το τέλος της λαϊκιστικής εξέγερσης δεν μοιάζει να έρχεται.

 Όταν είσαι στο κορύφωμα ενός συμβάντος, όταν διαβάζεις καθημερινά για τον πόλεμο των κρατούντων εναντίον της βρετανικής αποχώρησης από την ΕΕ, βλέπεις στο Ιντερνέτ εικόνες με τις φωτιές στο Παρίσι και παρακολουθείς τον πόλεμο που έχει κηρύξει η ΕΕ κατά τη εκλεγμένης κυβέρνησης της Ιταλίας, μπορεί να είναι δύσκολο να εκτιμήσεις την ιστορική σημασία αυτών των γεγονότων. Ή απλά το μέγεθός τους. ΄Ολοι μας έχουμε τόσο σκοτιστεί με αυτό το μέσα-έξω των ευρω-βρετανικών διαπραγματεύσεων (που στη πραγματικότητα δεν είναι διαπραγματεύσεις αλλά μάλλον μικρο-διαφωνίες μεταξύ του Λονδίνου και του κατεστημένου της ΕΕ για το πώς το Ναι του δημοψηφίσματος για την έξοδο μπορεί να πνιγεί στα μουλωχτά.) Βλέπουμε γραφικούς δείκτες με την κατάρρευση της δημοτικότητας των καθιερωμένων κομμάτων, ειδικότερα των σοσιαλδημοκρατικών. Μας εκπλήσσει η διάβρωση της πολιτικής της συναίνεσης, ακόμη και στην Σουηδία, την παραδοσιακά πιο συναινετική χώρα. Αλλά είναι δύσκολο να συνθέσεις όλα αυτά σε μιαν ολοκληρωμένη εικόνα ιστορικού ρεύματος. 

Οφείλουμε ωστόσο να το προσπαθήσουμε, επειδή μπορούμε τότε να δούμε ότι αυτή που ζούμε είναι πράγματι μια εποχή εξέγερσης, ακόμη και χάους –αλλά ευπρόσδεκτου, καλού, καρποφόρου χάους.

Αυτό που έχουμε, σε όλη την Ευρώπη, είναι λαός που θέτει σε αμφισβήτηση το υφιστάμενο πολιτικό, ηθικό και πολιτισμικό καθεστώς. Αυτές δεν είναι απλά οικονομικές εξεγέρσεις, ακόμη και στην Γαλλία, όπου τα οικονομικά θέματα υπάρχουν ασφαλώς στο μίγμα. Αριστεροί παρατηρητές, όταν αναγκάζονται να προβληματιστούν με το φαινόμενο της εξέγερσης, προσπάθησαν να περιορίσουν το λαϊκιστικό κίνημα στην κραυγή βοήθειας από τους «πιο αδύνατους» και τους «παρατημένους στον δρόμο». Ισχυρίζονται πως αιτία του Βrexit ήταν το αίσθημα της οικονομικής ανασφάλειας. Μια τέτοια ανάλυση ευτελίζει την λαϊκή εξέγερση. Της αφαιρεί τον γνήσια ριζοσπαστικό χαρακτήρα της συνειδητής μαχητικής αμφισβήτησης, όχι μόνο του νεοφιλελευθερισμού, που είναι το βασικό στοιχείο του σχεδίου της ΕΕ, αλλά  -πολύ σημαντικότερο- των πολιτισμικών αρχών και των πολιτικών πρακτικών των νέων ηγετικών δυνάμεων (ελίτ) του 21^ου Αιώνα στην Ευρώπη. Με το να λες «αυτοί οι άνθρωποι είναι φτωχοί και γι’ αυτό είναι θυμωμένοι» υποκλέπτεις από αυτούς τους πολίτες το ριζοσπαστικό τους κίνητρο.

Υπο κάποιαν έννοια το 2018 μοιάζει λιγότερο με το ίδιο το 1848 και πιο πολύ με τις δεκαετίες που προηγήθηκαν αυτού του εκρηκτικού χρόνου. Αυτές οι δεκαετίες ήταν, κατά τον ορισμό το Τρύκβε Θόλφσεν, στην μελέτη του για τον ριζοσπαστισμό της εργατικής τάξης στις παραμονές του 1848, «οι πεινασμένες δεκαετίες» - οι δεκαετίες όπου δυσφορία και ριζοσπαστισμός έβραζαν και φούσκωναν, προτού να εκραγούν σε σταθερές απαιτήσεις για Αλλαγή. Και μολονότι πολλοί άνθρωποι ήταν πολύ φτωχοί σε εκείνες τις «πεινασμένες δεκαετίες», δεν ήταν η «άμεση στέρησή τους» που τους ώθησε να οργανωθούν και να περάσουν στην δράση, γράφει ο Θόλφσεν. Το ένστικτο τους προς την εξέγερση περισσότερο χτίστηκε σε «στέρεες πνευματικές βάσεις» και εκφράζει την «άρνηση της νομιμότητας της κοινωνικής και πολιτικής τάξης». 

 Κάτι ανάλογο έχουμε σήμερα. Ναι ο φόρος στα καύσιμα του Μακρόν χτύπησε τους Γάλλους στην τσέπη. Ναι πολλοί Βρετανοί που ψήφισαν Brexit ήταν φτωχότεροι από τους προύχοντες υπέρ  της ΕΕ. Ναι η ευρω-σκεπτικιστική ιταλική νεολαία αγωνίζεται να βρει δουλειά. Αλλά οι εξεγέρσεις τους, είτε στην κάλπη, είτε στους δρόμους, ενεργοποιούνται από κίνητρα υπέρτερα της « άμεσης στέρησης» -έχουν χτιστεί επάνω στην άρνηση της νομιμότητας της υπάρχουσας πολιτικής και πολιτισμικής τάξης.

Το Brexit αυτό αφομοίωσε: Μια μαζική ψήφος πρόκλησης κατά των τάξεων των εμπειρογνωμόνων, που επέμεναν ότι η  ευρω-τεχνοκρατία είναι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος οργάνωσης μιας ηπείρου τόσο μεγάλης και περίπλοκης όπως η Ευρώπη. Είπαμε όχι σε αυτό. Αμφισβητήσαμε την νομιμότητα αυτής της πολιτικής ορθοδοξίας. Η Γαλλία το συνέλαβε επίσης. ΄Εχουμε λοιπόν τώρα εδώ ένα κίνημα ενάντιο στο πολιτισμικό αυτό πρότυπο, ενώ το πολιτισμικό πρότυπο εναντίον του οποίου στρέφονται τα κίτρινα γιλέκα είναι αυτό της κουλτούρας των νέων ελίτ, της γενιάς μετά το 1968. Η νέα κουλτούρα της ιδεολογικής πολύ-πολιτισμικότητας, της τεχνοκρατικής διακυβέρνησης, του αντι-εθνο-κρατικού ελιτισμού, των περιβαλλοντικών επιταγών –αυτό είναι εναντίον του οποίου ορθώνονται τώρα -και συνειδητά μάλιστα- οι εξεγερμένοι Γάλλοι. Ορισμένοι μάλιστα κρατούσαν πλακάτ που ζητούσαν την ίδρυση 6ης Δημοκρατίας, σε σαφή αμφισβήτηση της εξαιρετικά πρόεδρο-κεντρικής και με σκιώδη βουλή (υπό Μακρόν) 5^ης Δημοκρατίας, υποκείμενης επιπλέον στα δεσμά της ΕΕ.

΄Ετσι ζούμε ξανά σε «πεινασμένες δεκαετίες». Λαοί πεινασμένοι για αλλαγή, για έναν άλλο τρόπο ζωής, που επί 40 χρόνια μας λένε πως δεν υπάρχει. («Δεν υπάρχει εναλλακτική», κατά την επαίσχυντη φράση της Θάτσερ.)     

                

Αυτά τα πεινασμένα χρόνια, από τα οποία το 2018 ήταν το πιο πεινασμένο ως τώρα, θα πρέπει να τα αποθησαυρίσουμε, να τα γιορτάσουμε και να χτίσουμε επάνω σε αυτά. Είναι ανοιχτό το ερώτημα ποιος, εάν κάποιος, θα μορφοποιήσει και θα ηγηθεί αυτής της πείνας. Η αριστερά δεν μπορεί, επειδή συντάχτηκε με τον ελιτισμό της σηπόμενης τεχνοκρατίας και βλέπει την λαϊκιστική πείνα μας σαν μια νέα μορφή φασισμού, η προσπαθεί να υποτιμήσει τον λαϊκισμό σε μια οικονομική οιμωγή, θέση που έχει την τρομερή συνέπεια να ευτελίζει και ακόμη να σκοτώνει τον πολύ περισσότερο ιστορικό και ανατρεπτικό πολιτισμικό χαρακτήρα της.  

Υπάρχει ανάγκη από νέες φωνές. Αυτή η «πεινασμένη εξέγερση» είναι πράγματι λαός σε αναζήτηση φωνής: Μιας πολιτικής, ηθικής φωνής. Το 2019, πρέπει να το ελπίζουμε, φωνές θα υψωθούν από αυτήν την νέα άνοιξη των Εθνών.

-----------------

*Σημείωση: Σε δύο συγκεντρώσεις κίτρινων γιλέκων σε σταυροδρόμια εθνικών δρόμων υπήρξαν αναπαραστάσεις με τον Μακρόν στην κατάληξη του Λουδοβίκου 16^ου. Στην μία είχε στηθεί Γκιλοτίνα, η μηχανή αποκεφαλισμών στην γαλλική επανάσταση. Στην άλλη έγινε μακάβριος αποκεφαλισμός ομοιώματος του σημερινού Προέδρου.